Bu yazının ilk versiyonundaki
hesaplama hataları düzelttim ve bobin stokları dikkate almadan bu versiyonu
hazırladım. Gelen eleştiri/önerilerden faydalandım. Sanırım bu versiyon daha
doğru oldu ve önceki versiyonu sildim.
Pandemi döneminde alınan yatırım kararlarıyla, çok büyük
kağıt kapasitesi devreye girecek. Yeni makinelerden bazıları devreye girdi, bir
kısmı bu yıl kalanı gelecek yıl devreye girecek. Günün sonunda ülkemizde kağıt kapasitesinin
fazla olacağını herkes biliyor/görüyor. Peki fazlalık ne kadar olacak ve ne
zaman kağıt kapasitesi dengeye gelecek? Bu yazıda kağıt-oluklu dengesini
incelemeye çalışacağım.
Ne kadar kağıt kullanılıyor?
Tablodaki bütün rakamları SKSV’nin yıllık raporlarından
aldım. Sütunlara numara verdim ve hesabı nasıl yaptığımı belirttim. Son 3 yılda
oluklu mukavva kağıdı kullanımı 3,1 milyon tonun altına düşmemiş ve 2022’de 3,4 milyon tona çok yaklaşmış.
Kağıt ithalatı sıfır olur mu?
Olmaz. “Şu kadar kağıt ithalatı var, bunu bitirmek için
fabrika kuruyorum” diyenler hayal kuruyor. Pandemiden önceki yıllarda hurda
esaslı kağıt ithalatı %11-12 gibi olmuş. 2021’de ithalat yarıya düşmüş ama
devam etmiş. 2022’de ise normale dönmüş. İçerde ne kadar yeni teknolojili süper
fabrika açılırsa açılsın, hurda esaslı kağıt ithalatı %6-7 gibi devam edecek
görünüyor.
Kullanılan kağıdın ne kadarını oluklu sektörü kullanıyor?
İkinci tabloda oluklu mukavva sektörünün yıllık bazda ne
kadar kağıt kullandığını hesapladım. 3 ve 4 numaralı sütunlar SKSV
raporlarından gelirken, 5 numaralı sütunu tahmin ettim. Bu sütun hurda
esaslı-selülozsuz kraft muadili olan kağıtları (XXX Kraft gibi adlandırılan
test liner türevleri) değil, içine az da olsa selüloz giren kağıtları
gösteriyor. 8 numaralı sütun, Omüd’ün raporladığı oluklu mukavva satışına %11
fire ilave edilerek hesaplanmıştır. Sektörün ortalama fire oranını %11 kabul
ettim. Ağırlıklı levha/safiha veya a.box (Fefco 0201) üretenlerde fire oranı
biraz daha düşüktür. Buna karşılık özel kesimli kutu modelleri arttıkça fire
oranı da yükselir.
Tablonun son sütununda esmer ve beyaz kraft liner kullanım
oranını hesapladım. Kraft kullanım yüzdesi oldukça normal olarak giderek
azalıyor. 2021’deki azalma ise pandemi nedeniyle yurt dışından çok az kraft
ithalatı nedeniyledir.
Oluklu dışı sektörler ne kadar kağıt kullanıyor?
7 ve 8 numaralı sütunları önceki tablolarda
hesaplamıştım. İkisinin farkıyla hesaplanan son sütun oluklu dışı sektörlerin
kağıt kullanımını gösteriyor. Bu sektörler kim derseniz? Tek yüzlü levha
(single face) çekenler, köşebent/miğfer boru/masura üretenler, kağıt çanta, ambalaj
amaçlı sargılık kağıt ebatlayanlar, kağıt lamine edip-kalın karton yapanlar, restoran
masası üstü baskılı kağıt veya araba yıkamacıların kağıt paspası, gibi çok
sayıda oluklu mukavva kağıdı kullanan sektör var.
2021’de oluklu dışı
kullanımda ciddi azalma görülüyor. Bu oldukça normal. Hatırlanacak olursa
2021’de kutu yapacak kağıt bulmakta zorlanmıştık. 2021 rakamını ayrıca Omüd’den
ayrılan iki büyük oluklu şirketinin rakamlarının doğru tahmin edilememesi,
SKSV’ye üretim rakamı veren kağıt fabrikasının oluklu dışına gri mi ürettiğini
bildirmemiş olması ve ithal gri karton girişi de etkilemiş olabilir. Bilindiği
üzere oluklu dışı sektörlerde önemli miktarda gri karton da kullanılmaktadır.
Önümüzdeki 2-3 sene ne olabilir?
A sütunundaki tahminlerimi Omüd’ün 2023 ilk çeyrek
sonuçlarına göre yeniledim. İki ay kadar onca oluklu satışlarını daha düşük tahmin etmiştim. 11 numaralı sütun yine satılacak oluklu miktarına göre %11
fire eklenmesiyle oluşturulmuştur. Sonraki üç sütun (12, 13 ve 14)
tahminlerimdir. Hurda esaslı oluklu mukavva kağıdı azalacaktır ama hiçbir zaman
sıfır olmayacaktır. 15 numaralı sütun oluklu sektörünün yerli kağıt sanayiinden
talep edeceği kağıt miktarıdır.
Kağıt üretimi ne kadar fazla?
16 numaralı sütun SKSV’nin 2022 raporuna göre
oluklu mukavva kağıdı üretim tahminleridir. 15 numaralı sütunu yukarıda
hesaplamıştım. 17 numaralı sütun oluklu mukavva dışı sektörlerin kullanacağı
oluklu mukavva kağıdı tahminimdir. Son sütunda ise ihraç edilebilecek veya fazla
kalan oluklu mukavva kağıdı miktarıdır.2023’ün ilk aylarından
itibaren piyasadaki görüntü, (iki makinenin deprem nedeniyle üretimde
olmamasına rağmen) kağıt fazlalığının çok daha yüksek hissedildiği şeklindedir.
Gerçekte ise işler 2022 ortasından itibaren azalmaya başlamıştı. Seçim
nedeniyle nihai tüketicilere verilen destekler/yardımlar içerde talebi biraz
canlandırdı. Dış pazarlardaki daralma ve baskılanmış dolar kuru ise hem oluklu
sektörünün kutu ihracatını hem de kutu tüketimini artıran diğer ürün ihracatlarını
olumsuz etkiledi. Gelecek yıldan itibaren kağıttaki esas sıkıntıyı/fazlalığı yaşayacağız.
Kağıt piyasası ne zaman dengeye gelecek sorusuna cevap
vermediğimin farkındayım. Ülkemizde bu plansızlık varken, Ankara’daki bürokrasi
her önüne gelen kağıt/oluklu yatırımına teşvik verirken hesap yapmak çok zor.
