Paper
3600 dergisinin November/December 2020 sayısında (1) “Future of Food
Packaging: Four Scenarios” başlıklı yazıyı okudum. Yazının dip notunda, raporu
indirmek için adresi (2) vardı. Raporun bütününü indirdim ve inceledim. Kemira,
çeşitli uzmanların katıldığı bir panelde gıda ambalajlarının geleceği tartışmış
ve panel sonunda olası 2030 yılı gıda ambalajı senaryoları belirlenmiş. Konu
ilgimi çektiği için bloğumda yazmaya karar verdim.
· Dijitalleşme, hızlı
tüketim maddelerini (FMCG) ve bunların ambalajlarını değiştirmeye devam edecek.
Yaygın ve hızlı internet, akıllı telefonların çoğalması,
sanal ve arttırılmış gerçeklik uygulamaları, makine öğrenmesi ve otomasyon,…markalara,
tüketicilerin beklentilerini daha çok karşılama imkanı verecek.
Dijitalleşme yalnızca alışveriş deneyimine şekil
vermeyip-gıdaların nasıl paketlenip-taşınacağına ve teslim edileceğine tesir
edecek. Ambalaj QR kod ve RFID etiketleri ile daha fazla bilgi taşıyacak,
bunlar tüketicinin elindeki akıllı telefon veya mağaza içi cihazlarla
okutulacak. Bu sayede tüketici, ambalajın içindeki gıdanın orijini ve karbon
ayak izi hakkında daha çok bilgi sahibi olacak. Sorgulanan bilgileri toplayan,
çeşitli platformlar tüketiciye ilgilendiği hususları daha çok pazarlayacak.
· Evde pişirmenin
alternatifleri artacak.
Dışarda yeme, pişmiş yemeği alıp-eve getirme ve ön
pişirilmiş yemeği kapıdan teslim alma örnekleri çoğalacak. Dijitalleşme, gıdayı
aldıktan sonra hızlıca hızla ve tüketmeye destek olacak. Adrese teslim
hizmetleri hızlanacak, yapılan alışverişlerin teslim noktaları ile önceden
sipariş verilen restoranlar artacak.
Evde yemek yapmak için kiloyla alınan sebzeler azalacak,
ambalajlı gıdaların ambalaj hacimleri küçülürken, son tüketim tarihleri
uzayacak. Gıda ambalajları, daha kolay açılma/kapanma gibi kullanıcıya kolaylık
sağlarken, hazır yemek ambalajı gıdanın çeşitli kısımları için ilave bölümlere
sahip olacak.
· Kolaylık en önemli
olmaya devam edecek.
Tüketiciler yeme/içme kararlarını, kolaylık esaslı
vermeye devam edecek. Kompleks market rutinleri, çok fazla detaylandırılmış
ürün/ambalaj, satış şeklinde temel değişiklikler; bireyleri üründen/ambalajdan
soğutacak.
Markalar, sivil toplum kuruluşları, kural koyucular ve
diğerleri, tüketiciyi etkilemek istiyorsa; kolay anlaşılır bilgileri iyi
planlanmış şekilde sunmak zorundadır. Tüketici grupları bu şekilde tüketim
alışkanlıklarının doğaya/iklim değişikliğine ve sağlıklarına olan etkilerini
anlayacaktır.
· Ambalajın ilk görevi
içindeki gıdayı korumaktır.
Tüketiciler fazla fark etmese de ambalaj, içindeki gıdayı
korumakla yükümlüdür.
Belirsizlikler
· Gıda sektörü, iklim
değişikliğini dikkate alacak mı?
Panele katılan bazı uzmanlar, tüketicilerin ambalajlı
gıdaların, çevreye duyarlı olduğunu düşündüğüne inanıyor. Bu uzmanlara göre,
tüketicilerin tercileri markaları, karbon ayak izini düşürmeye sevk edecektir.
Karşı taraf ise tüketicilerin, ambalajlı gıda tercih gerekçelerinin farklı
nedenlere dayandığını düşünüyor. Ancak hepsi de tüketicilerin gelir seviyesi
arttıkça, sürdürebilirlik beklentilerinin yükseldiğine inanıyor.
· Bireylerin tercihi
nasıl şekillenecek?
Panele katılan uzmanlardan bazıları, bireylerin
hediye/bonus vb yöntemlerle satın alma kararları etkilendiğini düşünürken;
karşı taraf satın alma kolaylığının tercih nedeni olduğunu düşünüyor.
Dört
Senaryo
1. Maksimum bireysellik:
Gıda sektörü, tüketicilerin çeşitliliğini dikkate alır ve beklenti
farklılıklarına göre ürünler sunarken; insanlar deneyimlerine göre hareket
eder.
Ambalaj, markanın farklı müşteri gruplarına ürün sunması açısından
merkezi bir rol oynar. Üzerindeki baskı ve müşteriye verilecek mesaj daha ön
plandadır. Markalar, anlattıkları hikayeler ile müşterilerini kendilerine
bağlamaya gayret eder. Bunun için yeni ambalaj malzemelerini denemekten
kaçınmazlar.
Geri dönüşüm konusunda ise bireyler esas işi yapar.
Mağazaların geri dönüşüm servisleri vardır, sisteme hizmet eden müşteriler
ödüllendirilir.
2. İklim değişimine
maksimum duyarlılık: Gıda sektörü, çevre/iklim konularında maksimum duyarlıdır.
İnsanlar marka bağımlılığı yerine markanın iklim/çevre duyarlılığına göre
hareket ederler.
Tüketiciler evden getirdikleri kap/torbalara ambalajsız
gıda alma eğilimindedir. Mağazaların çoğunluğu yalnız torbaları değil, gıda
ambalajındaki plastikleri de yasaklamıştır. Basit ambalajlar çoğalmıştır.
Geri dönüşüm gayretleri artmış, gıda üreticileri üzerinde
baskı oluşmuştur. Üreticiler geri dönüşmüş malzemelerden ambalaj üretimine
ağırlık vermiştir.
3. Pratiklik/kolaylık ön
planda: İnsanların yoğunluğu, zaman fukaralığının en önemli olduğu senaryodur.
Böyle bir dünyada gıda ambalajı, kolay alınan ve açılan, komplike olmayan açma
mekanizmalı ve hafif olacaktır. Ayrıca müşterinin yolda tüketebilmesine ve
çeşitli şekillerde (drone, kargo) teslim alabilmesine uygun ambalajlar
artacaktır. Ağır, kompleks malzemelerden yapılmış, açılması zor, içinin
boşalması zor ambalajlar; tüketicinin zaman baskısı olduğundan şansları
olmayacaktır.
Geri dönüşüm ister istemez ikinci plana itilecektir.
Şehirler ve farklı sosyal grupların geri dönüşüm gayretleri göstermeleri
mümkündür.
4. Gıda üreticileri
çevreye/iklim değişimine duyarlı: Dördüncü senaryoda, gıda şirketleri iklim
değişikliğine duyarlıdır ve buna uygun ambalajlarla ürünlerini sunmaktadır.
Buna karşılık tüketiciler, kullanımı kolay olanı, pratik olanı tercih
etmektedir. Bu senaryoya göre, tüketicilerin isteğinden çok devletlerin koyduğu
kurallar ambalaj tercihine yön vermektedir. Gıda ambalajlarında plastiğin
azaltılması, karbon ayak izine ilişkin bilgilerin yazılması, hafif ve daha az
çeşitli malzemeden üretilmiş olması çoğalırken; çok renkli baskılar
azalacaktır. Boşunu geri getir-dolusunu götür, temizlenip-tekrardan doldurulan
ambalajlar giderek artacaktır.
Bu senaryonun geri dönüşümü de sıkı kurallara bağlı
olacak, hangi ambalajın hangi kutuya atılacağı belli olacaktır.
Benim
Yorumum
Dört
senaryodan hangisinin olacağını söylemek zor. Büyük ihtimalle hepsinden biraz
gerçekleşecek. Ayrıca çalışma, yeni yetişen yani değişen kuşağın etkilerini
fazla dikkate almamış. Kişisel olarak ikinci ve dördünce senaryoları daha
mantıklı buluyorum.
Kaynaklar:
(2) https://www.kemira.com/insights/future-food-packaging-four-scenarios-2030/
