Teknoloji
Wikipedia’ya göre teknoloji, insanların kullandığı her türlü makine ve cihazlar ile bunları modifikasyonu/ayarlanması ve işletilmesidir. Tanıma göre teknolojinin, iki elementi vardır. İlki cihaz/makine olacak ve ikincisi bu kullanılacak/ayarlanacak/modifiye edilecektir. İkinci element tamamen kullanımla alakalıdır ve teknolojiyi elinde bulunduranın kapasitesi/kalifikasyonu/eğitimi ile sınırlıdır. Bu düşünceden hareketle, teknolojiden yeterince istifade edilememesi durumunda problem kullanıcıda (yani bizde) demektir.
Teknolojiyi anlamak
Teknolojiyi anlamak, ona sahip olmak değil,
Niçin yeni bir makine/cihaz almak durumundayım?
Eldeki mevcut makine yeni çıkan ihtiyaçları karşılamıyor mu?
Mevcudu yeterince kullanabiliyor muyuz?
Yapacağım işe göre nasıl bir teknolojiye ihtiyaç var?
Yeni teknolojiyi yeterince kullanabilecek miyiz?
sorularını yanıtlayabiliyor olmak demektir. Ülkemizde yapılan kutu makinesi yatırımlarının çok büyük çoğunluğu, yukarıdakine benzer sorular yanıtlanmadan satın alındığından, verimsiz çalışmaktadır.
Peki ne yapalım?
Diyelim ki bir kutu makinesi satın alma niyetim var. Eğer teknolojiyi anlayan biri isem, şu şekilde davranırım:
Mevcut makinenin işlerini analizi edip-kapasitesini artırmayı denerim
Ayarı uzun olan, makine hızını düşüren, makine limitlerine çok yakın (yani makineyi zorlayan) işler var mı?
Bunları başka bir makineye alsak veya yapmasak olur mu? Kapasite boşluğu ortaya çıkıyor mu?
Arızi duruş miktarı nasıl? Arızaları azaltmak mümkün mü?
Makineye iyi derecede elden geçirtsem/bakım yaptırsam hızı/kapasitesi artmaz mı?
Mevcut makine üç vardiya dolu mu? Eksik vardiya var mı?
Prefeeder ve/ya loader eklesek makine verimi artar mı? (Özellikle bu ekipmanlar, kutu makinesinin hızını dolaylı olarak arttırırlar. Bu işleri yapan yani makineye levha besleyen veya bitmiş kutu paketini palete dizen çalışanlar, yorulmaya başladığında makine yavaşlar.)
Operatörlerin üçü de aynı verimlilikte çalışıyor mu? Makine almak yerine verimi düşük olanı eğitsek mi?
Yeni alınacak işler listesini hazırlarım
Almayı planladığımız yeni işler nelerdir? Ebat, dalga, renk, kulak,..vs
Bu işlerin tümünü üretecek makine var mı? Yoksa, en büyük ve en küçükleri eleyerek yeni bir ortak ebat belirleyip devam ederek; ideal ölçüye ulaşmam gerekir.
En uygun konfigürasyonu belirlerim
Yapılacak iş/ebat çeşitliliği arttıkça, makine fiyatı artar. Çok nadiren üretilecek işlerin gerektirdiği özellikleri makineye eklemek maliyet artışı demektir.
Baskı ünitesi sayısı ihtiyaca uygun olmalıdır. Her ilave ünite ilave maliyettir.
Yuvarlak kesim ünitesi gerekli mi? Yoksa az miktardaki özel kesimlileri devre dışı mı bırakalım?
Üniteleri açılan yerine, yere sabit makine tercih etmek mi gerekir?
Aksesuarlar üzerine özellikle çok düşünürüm
Makinenin verimlilik artışında aksesuarların (kullanımı kolaylaştıran, hızı arttıran, fireyi düşüren ekipmanlar) rolü çok fazladır. Buna karşılık makine satıcıları, mümkün olduğunda aksesuarsız makine teklif ederek ucuzmuş gibi kalmaya çalışır.
Makine üreticileri ise makineye odaklanmış olduklarından, ya eski aksesuarları ya da kendilerinin geliştirdiklerini teklif ederler. Ancak, yalnızca aksesuar üreten firmaların ürünleri çok daha faydalıdır. Son dönemde dikkat çeken bazı aksesuarlar şunlardır:
Yıkama sırasında mürekkep tasarrufu sağlama
Mürekkep yıkamayı hızlandıran sistemler
Tutkal tasarrufu sağlayan nozullar
Renklerin doğru yere basıldığını kontrol etme
Tutkalın atılıp-atılmadığını kontrol etme
…
Makine satıcısının yönlendirmesinde kalmamaya dikkat ederim
Makine satıcıları, komisyon ile çalıştıkları için, ilk hedefleri makine satmaktır. Maalesef ülkemizdeki bazı temsilciler, tahminimce fiyatı düşürmek amaçlı olarak; denenmemişi verme, Uzak Doğuda üretilmişi-Avrupa malı gibi verme gibi eğilimler göstermektedir.
Bu makine ile kutu ürettiğimde oluşacak, toplam maliyet hesaplarım
Üretilecek kutunun maliyeti, makinenin fiyatı, makine hızı, ayar süresi ve bakım gideri gibi bir dizi faktörün etkisindedir. Elbette kutu maliyetine, doğrudan makine maliyeti değil, amortismanı girecektir. Hız ve ayar süresi, ilgili siparişin makinede ne kadar zaman tüketeceğini ifade etmektedir. Bakım gideri, ülkemizde fazla dikkate alınmaz ama; gerçekte makinenin ömrü boyunca düzgün çalışması için son derece kritik öneme sahiptir.
Üretilecek kutunun maliyet hesabına ilişkin örnek, Ocak 2013'de yayınladığım; "Hangi makineyi alalım? Doğru kararı vermek için hangi faktörlere bakalım?" başlıklı yazıma bakılabilir.
Yalnızca bedel/vade değil, performans pazarlığı da yaparım
Makine alırken, doğal olarak fiyat ile ödeme vadesi en önemli hususlar olarak öne çıkmaktadır. Pazarlık fiyata odaklandığında, makine üreticisi/satıcısı maliyeti düşürecek konulara odaklanıp-kaliteden/performanstan ödün vermektedir.
Alıcının, çıkacak ürünün miktarına (performans) ve baskısına (kalite) yönelik hedeflerini sözleşmeye koyması gerekir. Ölçüleri eksantrik bir kutuda yakalanacak çalışma hızı, zor bir baskıyı elde etme ve belli bir hızda çalışabilme,…gibi çeşitli performans kriterleri düşünülebilir.
Özetlemek gerekirse, teknolojiyi almak (yani para harcamak) kolay ama ondan yeterince istifade etmek (teknolojiyi anlamak ve doğru kullanmak) sizin kendi elinizdedir.
