“Günümüzde,
ulaşılabilir kar marjı nedir? Eminim ki, herkes en dipte 20% kar görmek ister,
ama bu mümkün mü? Bu soruya cevap vermeden önce, 20%’ye nasıl ulaşılabileceğinin
cevabını vermek gerekir. Karlılık için, basma kalıp yöntemlerden ziyade;
Stratejik
planPazarlama stratejileri
Satış planı ve
İyi yönetim
gibi temel taşları olmalıdır.”
“Bir
şeyleri düzeltmek için, konuya ilişkin kriterleri belirlemeli ve bunları
düzenli ve hassas olarak hesaplamalı/ölçmelisiniz. Bana göre, en önemli
istatistik üretim faaliyetinin sağladığı katkı payıdır.”
Katkı
payı (contribution), satış fiyatı ile değişken maliyetler arasındaki farktır. Değişken maliyetler,
üretim arttıkça artan maliyetlerdir. Levha, boya, palet, fazla mesai, makinen
kullandığı elektrik ve su, nakliye gideri
değişken maliyetlere örnektir.Yazar, bir levha işletmesinde, katkı payının
4 merkezden gelebileceğini söylemektedir:
Makine
zamanının satılması (makinenin dolu dolu çalışması)
Al-sat
faaliyetleri (hazır kutu, palet, ambalaj malzemesi, vs)El işçiliği yoğun işler (montaj, gruplama, seperatör kurma,…)
Depolama ve JIT teslimat.
Yazar, bu konular sizin kar merkezlerinizdir ve maliyetlerinizi de bu merkezlere göre yönetirseniz, çok faydasını görürsünüz der. ABC adında hayali bir atölyenin gelir tablosunu vermiştir:
Tablodaki rakamlar biraz abartılı görünebilir. Ancak, AICC üyeleri, bizdeki gibi 100-150 ton levha işleyen atölyeler değildir. Modern makine parklarına sahip ve ciddi tonajlar yapmaktadırlar. Bazılarının çok sayıda lokasyonda işletmesi bulunmaktadır.
ABC,
2012’de 25.476.093$’lık satış yapmış ve ancak 13.302$ para kazanmış
görünmektedir. Tablo, borsaya kote şirketlerin açıkladıkları gelir tablolarına
benzemektedir. Cost of Goods Sold kalemi, ham ve yardımcı maddeleri, enerji,
bakım-onarım, direk işçilikleri ve üretimle ilgili amortismanları
kapsamaktadır. Operating expenses bölümündeki ilk satır, nakliye ve depolama
giderlerini gösterirken; diğer iki satır, satıcı ücret ve primleri ile diğer
idari personel ücretleri ile ofis, bilgisayar vb giderlerdir.
Yazar, yukarıdaki gelir tablosunun, makinelere göre indirgenmesini önererek; içinde değişken giderlerin detayı olan bir gelir tablosu tasarlamış. Anlaması kolay olsun diye, yazarın tablosunu ikiye bölerek veriyorum:
Makinelere
indirgenmiş değişken maliyet tablosu
|
|||||||
Flexo
|
Rotary
kesim
|
Düz
kesim
|
Katlama
Yapıştırma
|
Etiket
mak.
|
Diğer
|
toplam
|
|
Levha
alım mali.
|
4.700.000
|
4.500.000
|
1.575.000
|
1.401.014
|
742.219
|
373.500
|
13.291.733
|
Hurda
satış geliri
|
-50.000
|
-45.000
|
-20.000
|
-17.000
|
-9.000
|
-4.000
|
-145.000
|
Boya
gideri
|
61.000
|
67.000
|
128.000
|
||||
Çember
|
8.000
|
10.000
|
11.000
|
10.000
|
8.000
|
2.000
|
49.000
|
Kalıp/bıçak
|
13.000
|
15.000
|
2.000
|
30.000
|
|||
Diğer
giderler
|
1.000
|
1.000
|
1.000
|
3.000
|
50.000
|
1.000
|
57.000
|
Tedarikçiye
iadeler
|
-44.283
|
-42.399
|
-14.840
|
-13.200
|
-6.993
|
-3.519
|
-125.234
|
Fazla
mesai gideri
|
65.813
|
78.975
|
92.138
|
78.975
|
65.813
|
13.163
|
526.500
|
Elektrik,
su, arıtma
|
22.031
|
26.438
|
30.844
|
26.438
|
22.031
|
4.406
|
176.250
|
Palet
gideri
|
15.000
|
18.000
|
21.000
|
18.000
|
15.000
|
3.000
|
120.000
|
Satıcılara
ödenen primler
|
129.750
|
155.700
|
181.650
|
155.700
|
129.750
|
25.950
|
1.038.000
|
Değişken giderler toplamı
|
4.921.311
|
4.784.714
|
1.877.792
|
1.662.927
|
1.018.820
|
415.500
|
15.146.248
|
katkı
payı
|
2.166.189
|
2.904.786
|
2.059.708
|
2.042.073
|
1.101.805
|
518.250
|
10.327.627
|
Makinelere göre hazırlanmış gelir
tablosu
|
|||||||
Flexo
|
Rotary
kesim
|
Düz
kesim
|
Katlama
Yapıştırma
|
Etiket
mak.
|
Diğer
|
toplam
|
|
net
satış cirosu $
|
7.087.500
|
7.689.500
|
3.937.500
|
3.705.000
|
2.120.625
|
933.750
|
25.473.875
|
yapılan
satış milyon m2
|
9,8
|
8,5
|
4,2
|
3,5
|
2,1
|
1,4
|
29,4
|
çalışılabilecek
saat
|
4.000
|
4.000
|
4.000
|
4.000
|
2.000
|
2.000
|
20.000
|
çalışılan
saat
|
2.875
|
3.335
|
2.600
|
2.600
|
2.010
|
750
|
14.170
|
çalışma
yüzdesi
|
72%
|
83%
|
65%
|
65%
|
101%
|
38%
|
71%
|
satış
fiyatı $/m2
|
0,73
|
0,91
|
0,94
|
1,05
|
1,01
|
0,67
|
0,87
|
katkı
payı $/ m2
|
0,22
|
0,34
|
0,49
|
0,58
|
0,53
|
0,37
|
0,35
|
Katkı
payı / çalışıl. saat
|
753
|
871
|
792
|
785
|
548
|
691
|
729
|
Yeni gelir tablosu ile yazarın yeni kar hesaplama şekli ise,
Al-sat
yapılan ürünlerden gelen katkı
|
1.074.827
|
Değişken
giderler üzerinden hesaplanan katkı
|
10.327.627
|
Toplam
katkı
|
11.402.454
|
sabit
giderler
|
-11.389.152
|
Kar
|
13.302
|
Yazar, makinelerin boş kapasitelerini doldurmak için, normalden daha düşük fiyata iş alınmasını ve bu sayede (sabit giderler değişmeyeceği için) daha çok kar edilmesini önermektedir.
Flexo
|
Rotary
kesim
|
Düz
kesim
|
Katlama
Yapıştırma
|
toplam
|
|
makinelerin
kullanılabilecek zamanı
|
1.125
|
665
|
1.400
|
1.400
|
5.830
|
ilave
alınabilecek siparişler milyon m2
|
3,3
|
1,1
|
1,1
|
0,8
|
6,3
|
bu
işleri alındığında makine kaç saat çalışacak
|
700
|
450
|
500
|
400
|
2.050
|
yeni
durumda makinelerin boş zamanı
|
425
|
215
|
900
|
1.000
|
2.540
|
ilave
alınabilecek işlerin fiyatı $/m2
|
0,538
|
0,646
|
0,646
|
0,753
|
0,605
|
değişken
maliyet $/m2
|
0,505
|
0,566
|
0,449
|
0,471
|
0,515
|
Katkı
payı $/m2
|
0,034
|
0,080
|
0,197
|
0,282
|
0,090
|
Toplam
ilave katkı $
|
109.563
|
89.049
|
219.255
|
236.149
|
654.016
|
Sonuç ve yorum:
·
Hesaplama
tarzını çok beğendim. Maliyetleri, sabit ve değişken olarak tasnif etmek
uygulamada pek kolay değildir. Aralarında mutlaka geçişler olur. Ancak yine de,
bu şekilde analiz çok faydalı.
·
Ayrıca,
finansman giderinin dikkate alınmamış olması modelin eksikliğidir.
·
Değişken
giderlerin üzerinde, katkı sağlayan fiyatla karlılık arttırılabilinir. Bu işin
olmazsa olmazı, kurumun başa baş noktasını geçmiş olmasıdır.
·
Miktar
arttıkça, yalnızca değişken giderleri artıyor kabul etmek, biraz kitabidir.
Realitede, sabit giderlerde de mutlaka artış görülür.
·
Makine
yüklerinin azalması, fabrikada rehavete neden olur. Yoğun iş temposu her zaman
iyidir. Örnekteki kadar ilave işi bir anda bulma olasılığı, büyük ikramiye
kazanma olasılığına yakın olsa gerek. Yazarın en başta vurguladığı; Stratejik
plan, Pazarlama stratejileri, Satış planı ve İyi yönetim yoksa, analize de
gerek kalmaz.
·
Bildiğim
kadarı ile bizde ki atölyeler, makine doluluğundan ziyade; mevcut çalışanları
dolu çalıştırma düşüncesindedir. Makineye yatırılan paranın hızla geri dönmesi
için, Amerikan yaklaşımı daha doğru görünmektedir.