(Bu yazı 24 Eylül 2020 günü Orenko 2020 kongresinde yaptığım online konuşmanın metnidir.)
2020 Girerken
Yıl kötü başlamıştı. Çin’e atık kağıt ihraç eden bazı
Amerikan şehirlerinde toplama ayırma tesisleri (TAT) kapanmaya başlamıştı. (1) Devreye
girecek kahverengi kağıt makineleri endişeleri arttırıyordu. Atık kağıt
bollaşacak zira Çin ithalatı azaltıyor, oluklu mukavva talebinde önemli
değişiklik olmayacak beklentileri vardı.
Kahverengi kağıt fabrikalarımız için ürettiğin miktarın
ancak %80’i kadar atık kağıt ithal etme kotası devreye girdi.
Ocak-Şubat: Beklenenden Farklı Bir Yıla Giriş
Çin’den korona haberleri duyulmaya başlanırken, Tayvan,
Endonezya ve Vietnam’da ithal edilen atık kağıttaki kontaminasyon oranlarını
düşürdü. (2)
Atık kağıt ithalatının durmasıyla birlikte yetersiz atık
kağıt, Çin’i kahverengi kağıt ithalatına zorlayacak beklentisi oluştu. Bazı
kimseler Çin en azından 1 milyon ton kağıdı Avrupa’dan ithal eder şeklinde
görüş belirtti. (2) Yılın başlarında bu görüş doğrultusunda Çin’e Avrupa’dan ve
ülkemizden yoğun kağıt ihracatı gerçekleşti.
Virüs, Çin’deki atık kağıt toplama işini sekteye uğrattı,
Çin’in kağıt talebi daha da arttı.
Endüstriyel okaliptus sahaları ile bazı chips stokları
yandı. Avustralya’dan okaliptus talaşı alarak selüloz üreten Çin ve Japon
şirketleri başka kaynaklara yönelmek zorunda kaldı. (3)
Bir kaç hafta içinde kraft liner üreticileri, yaz aylarına
kadar dolu olduklarını duyurarak zam açıkladı.
Türk ve Avrupa’lı şirketler Çin’den yedek parça
alımlarını durdurma kararı aldılar. Akabinde, karantinalar nedeniyle isteseler
de alamaz duruma düştüler.
Çin yeni yıl tatilinden dönen kamyoncular, yollarda
karantinaya alındı. Çin içinde mal hareketi durdu. Konteynerler
boşalamaz-yüklenemez oldu. Konteynerlerin geri gelmemesi, navlun fiyatlarını
arttırdı. (4)
Kağıdın giderek daha zor bulanacağını düşünen bütün
oluklu fabrikaları stoklarını arttırdı ve fazladan ithalat yaptılar. Bazı orta
ölçekli oluklu fabrikaları kağıt temin etmekte zorlandı.
Bu arada oluklu mukavva kağıtları talebi çeşitli
nedenlerle artmaya devam etti: E-ticaretin artması, plastik ambalajdan kaçış,
naylon poşetten kağıt torbaya geçiş trendlerinin yanında; küçülmesi beklenen
Avrupanın yıla büyüyerek başlaması etkili oldu. (5)
Ayrıca Çinlilerin Asya’daki kahverengi kağıt ve recycled
pulp yatırımları tam anlamıyla devreye girememesi ile kağıt fabrikalarında
planlı-plansız bakım ve yenileme duruşları kağıt talebini tetikledi. (5)
Mart-Nisan: Panik Alımları İşleri Arttırdı
Dünya evden çalışmayla tanışırken, Çin’de atık kağıt
toplaması, normalin üçte birine düştüğü anlaşıldı.
Dünya genelinde tüketicilerin panik halindeki alımları
pik yaptı. Japonya ve Avustralya’da hijyenik kağıt ürünler tükendi. (6) Hızlı
tüketim mallarının talebi patladı. Türk indirim market zincirleri,
tedarikçilerine “ürettiğini gönder, termini bekleme” talimatını verdi.
Ülkeler kendi insanlarını korumayı esas aldı. Avrupa
sınırlarını kapattı. İtalya’dan çıkan tırlar, Avusturya’ya girmekte zorlandı. (7)
Kapalı sınırlar, karantinalar her türlü mal hareketini aksattı. (8)
Türkiye’nin komşularıyla olan sınır kapılarında geçişler
kısıtlandı/yasaklandı. Şirketler, devletleri takip ederek; misafir/ziyaret
kabul etmemeye başladı.
Anti-Çin söylemler oluştu: Bazı Avrupalı alıcılar,
“Çin’den gelen malzeme kullanılmadı” şeklinde deklarasyon talep etmeye başladı.
Beyaz ve kahverengi eşya üreticileri, talep azlığından
ve/ya yarı mamul temn edemediğinden birer-ikişer hafta fabrikalarını tatil etti.
Atık kağıdı toplayan zincir de kırıldığından, ithal
fiyatları artış gösterdi. İçerde de atık kağıt toplama faaliyeti aksadı. Atık
kağıt azlığı bobin fiyatlarını tetikledi. (9)
Mayıs: Yarısı İyi Olan Ay
Haziran’da ekonominin komple açılacağının belli
olmasıyla, Mayıs ortasından itibaren ambalaj talebi birden düştü. Kahverengi
kağıt bollanmaya başladı. Atık kağıt talebi de doğal olarak azaldı.
Temizlik maddeleri üretenlerin işleri normal tempoya
döndü.
Kutu alıcılarının siparişlerini iptal etmeye başlaması
üzerine; oluklu fabrikaları, verdikleri kahverengi kağıt siparişlerini
ertelemeye başladı. Kağıt fabrikaları için, “sipariş var, ay dolu ama müşteri
teslimat istemiyor” gibi absürd bir durum meydana geldi.
Haziran: Karamsar Tahminler Ayı
Nihai tüketiciler, Mart-Nisan aylarında stokladıkları
ürünleri tüketmeye devam ettiğinden, kutu ve kağıt talepleri düşük kalmaya
devam etti. Geçen yılın sonlarında devreye giren fazlalık kapasiteler, anormal
derecede kağıt bolluğu yarattı.
Oluklu fabrikalarının ithal siparişleri gelmeye devam etti
ve bobin stokları şişmeye devam etti.
Birleşik Krallık Geri Dönüşümcüler Birliği, “8 milyon ton
atık kağıt toplanıyor, 3 milyonu Çin’e ihraç ediliyor. Çin ithalatı yasaklıyor,
Asya ülkeleri kontaminasyon oranlarını düşürüyor. 3 milyon ton atık kağıdı
satacak Pazar yok. Devlet geri dönüşüm şirketlerine destek olsun, kağıt
yatırımı yapsın.” Şeklinde yardım istedi. (10)
Moody’s global kağıt ve orman ürünleri sektörüne ilişkin
olumsuz ön görülerini açıkladı: “Tüketicilerin azalacak talepleri, daha az
kağıt esaslı ambalaj gerektirecek ve önümüzdeki 12 ay süresince %4-7 oranında
gelir kaybı yaşanacak. Oluklu mukavva kağıtlarında ise fiyat düşüşü daha az
olacak zira kahverengi kağıt fabrikaları duruşlarını uzatacaklar ve yeni fabrikaların
devreye girişleri gecikecek.” (11)
Risi’de yayınlanan bir yazıya göre Çin kahverengi kağıt piyasasının 2020’de geçen yıla göre %7 daralacağı tahmin edildi. İhracatın düşmesi sebebiyle kahverengi kağıt talebinin de düşmesi bekleniyor. Yazıya göre Çin’de tüketilen tüm kahverengi kağıtların %35-40’ı ihraç edilmek üzere bir başka mal ile doldurulan kutularda kullanılmaktadır. (12)
Oluklu Mukavva Kağıtları Sektörünün 2020/6 ay
Sonuçları
2020’nin ilk yarısı bittiğinde kahverengi kağıt
sektörünün çok iyi çalışmış olduğu belli oldu. Selüloz ve Kağıt Vakfı’nın
(SKSV) raporlarına göre,
Aynı Dönemde Oluklu Sektörü
Oluklu Mukavva Üreticileri Derneği (OMÜD) raporlarına
göre, oluklu mukavva sektörü ilk çeyrekte %17 büyümüş ve ikinci sektörde %2
küçülmüştü. Toplamda %7,46 büyüme gerçekleşti.
Temmuz-Ağustos: Denge Arayışı
Avrupa’daki yaz tatili ile virüs nedeniyle bazı
şehirlerdeki kapanmalar, atık kağıdın toplanmasını yavaşlattı. Atık kağıt,
kahverengi kağıt ve oluklu mukavva kutu arasında dengeler bir türlü kurulamadı.
Dengeyi bozan ise Çinli üreticiler olmaya devam etti. Nine Dragon, Temmuz’un
ilk sekiz gününde kağıt fiyatını iki kez arttırdıktan sonra, üçüncü hafta
zamları geri aldı. Çin’in içinde de kağıt-kutu dengesi kurulamamış olduğu anlaşıldı.
(13)
Çin’in verdiği her ithalat izninden sonra atık kağıt
piyasaları karıştı. Çinli alıcılar çok yüksek miktar ve kraft ağırlıklı hurda
kağıt talep ettiklerinden, fiyatları arttırıp-geçici darlık yarattılar. Bunun
benzerini Çin’in bobin taleplerinde de görüldü. Talep edilen miktar yüksek
olduğundan, kahverengi kağıtta kapasite yetmeyecekmiş gibi bir hava oluştu ve
fiyatlar arttı.
Ancak Çin’den gelen talebin sürekliliği-düzenliliği hiç
olmadı. Kendi ülkelerinin kağıt talebiyle kapasitesini dolduramayan kağıt
fabrikaları mecburen, düşük fiyatla Çin’e ihraç etmeye devam etti.
Buna karşılık bazı Avrupalı şirketlerin, eskiden Çin’den
yaptıkları alımlarını ülkemize yönlendirdikleri görüldü. Beyaz eşya, tekstil ve
otomotiv başta olmak üzere oluklu mukavva sektörüne de bu şekilde talepler
geldi.
Ülkemize atık kağıt ithal etmek zorunda olan büyük kağıt
üreticileri, ithal ettikleri atık kağıdın maliyetinde en küçük artış olduğunda;
içerden alımlarının fiyatları arttırdılar. İthal etmeyenlerin de maliyetini
yükseltmek amaçlı bu davranış, kağıt ve kutu fiyatlarının artmasını getirdi.
Kutu da talep yetersizken, fiyat arttırma gereği doğdu.
ABD’de ikinci çeyrek büyüme rakamları açıklandığında
perakende ticaretin geçen yılın aynı dönemine göre %3,6 azaldığı anlaşıldı.
Buna karşılık e-ticaret %31,8 artışla 211 milyar USD’ye ulaştığı açıklandı.
(14)
Bir Değişim Trendi Daha Var: Atık Kağıt
Dört yıl kadar önce Çin katı atıkların ithalatını
duyurduktan sonra 2018’de hava kirliliği nedeniyle küçük kapasiteli ve emisyon
değerlerini sağlamayan kağıt makinelerini durdurmuştu. Eş zamanlı olarak Çinli
kağıt üreticileri hem komşu ülkelere hem de ABD gibi uzak yerlerde eski kağıt
fabrikaları aldılar veya yenilerini kurdular. Çin’e yakın yerlerde ise atık
kağıdı işleyip-recycled pulp üreten tesisler kurdular. Bu hareketler, hem
toplam atık kağıt ticaretini azalttı hem de ağırlıklı olarak Çin ithal ederken;
ithalat ağırlığı Asya ülkelerine kaydı. (15)
Bundan Sonrası: Belirsizlikler
Temel belirsizlik nedeni pandemi ne zaman biteceğinin belli olmamasıdır. Ayrıca şu hususlar (15) orman ürünleri sektörünü etkileyecektir:
- Kişisel korunma ve hijyen: Maske, eldiven, temizlik kağıtları, dezenfektanlı mendil ve temizlik kimyasallarının üretimi, ülkelerin koyacağı kurallar ve tüketicilerin stoklama davranışları ile artabilir.
- Uzaktan çalışma ve eğitim: Evden çalışma/eğitim, A4 kağıtların tüketimin azaltırken hijyenik kağıt tüketimini arttırıyor. Evden çalışma ne kadar sürecek?
- E-ticaret: Klasik perakendeye göre e-ticaret 7 kat daha oluklu mukavva ambalaj kullanıyor. Pandemi döneminde bazı ürünleri internet üzerinden satışları %200 kadar arttı. Pandemi bittiğinde, tüketiciler eski alışkanlıklarına yani klasik perakendeden alışverişe ne ölçüde dönecek?
- Sürdürebilirlik hassasiyeti: Covid-19 öncesi, çeşitli şirket, kurum ve ülkelerin emisyon azaltma, sıfır atık, plastik kirliliğini azaltma,...gibi sürdürülebilirlik stratejileri çok popülerdi. Ancak virüs, plastik ambalajların kullanımını; ucuz olması ve hijyen sağlaması nedeniyle hızlandırdı. Şimdi tek kullanımlık olanı tekrar kullanma, plastik miktarını azaltarak kağıt/oluklu ile kombine etme, plastik alış veriş poşetlerini yasaklama ve tek kullanımlık restoran ürünlerini (tabak, bardak) kağıt esaslıya çevirme gibi gayretler var. Bireylerin sürdürülebilirlik beklentileri nasıl şekillenecek?
- Global ticareti etkileyebilecek politikalar: ABD-Çin ticaret savaşları, Brexit, ABD’nin Kanada kerestesine vergi koyması, maske ihracatının yasaklanması,... gibi popülist liderlerin dünya ticaretini olumsuz etkileyen eylem ve söylemleri orman ürünleri sektörünü de etkilemektedir.
- Hükümetler: Pandemiden çıkış için yapılan, para basma, borç erteleme, düşük faiz, bireylerin cebine para koyma,...gibi uygulamaların sürmesi durumları ile bu politikalardan vaz geçilmesi de sektörümüzü etkileyecektir.
Benim Yorumum: İki Kurtarıcı Var
Yukarıdaki genel belirsizlik ortamına ilaveten,
kahverengi kağıt sektöründeki kapasite fazlasının nasıl eritileceği önem kazanıyor.
Ülkemizde planmış 2,6 milyon ton ilave kapasite 2025’e kadar devreye girecek.
Avrupa’da 2020’de 1 milyon ton devreye girdi, yılın kalanında 1 milyon 250 bin
ton daha devreye girecek. Yeni makineler kağıt fiyatının üzerinde baskı
oluşturacak.
Çin’deki kağıt kapasitesi kısıntısını tam bilmiyoruz.
Çin, ülkemiz dahil daha fazla kağıt ithal ederse mesele yok. Ama etmezse maliyeti
yüksek olan kağıt makineleri oyun dışında kalacaktır.
Çin dahil Asya’nın kahverengi kağıt tüketiminde 2020’de
önceki yıla göre %4 düşme bekleniyor. Buna karşılık Çin’in ilk 7 aydaki
kahverengi kağıt ithalatında 2 milyon ton artış olmuş. (17) Artışın ne kadarı
Çinli şirketlerin Asya’nın çeşitli yerlerine kurdukları fabrikalardan temin
edildiğini bilmiyoruz.
E-ticaretin nasıl büyüyeceği de tam kestirilemiyor.
2018’de okuduğum bir yazıya göre (18) e-ticaret kolileri, ABD kahverengi kağıt
pazarını her yıl %1 civarında büyütüyordu. (Yazıda e-ticaret kutularında
kullanılan kağıt miktarı toplam kahverengi kağıt tüketiminin %5’ ve her yıl %20
artıyor şeklinde idi. Ancak yukarıda artışın %31,8’e çıktığını açıkladık.) Pandemiyle
birlikte her yerde internet üzerinden alışveriş arttı. Belirsizlik ortamı
sürdükçe, tüketiciler internetten alışverişe devam ederler ve kağıt tüketimi
artmış olabilir.
Özetle iki kurtarıcı var: Çin’in kağıt talebi ile
e-ticaret. Ancak belirsizlikler sürüyor.
Kaynakların hepsi, www.risi.info.com ‘da bu yıl yayınlanmış yazılardır:
(1) Chicago area recycling industry struggles after China bans waste imports; majority of Americans lived ‘in a fool’s paradise’, 8/1/20
(2) Fastmarkets RISI Viewpoint: What is happening with European RCCM exports to China?, 23/1/20
(3) Australian bushfires impacting country’s woodchip export
business, 13/1/20
(4) China’s P&B industry slow amid coronavirus outbreak;
recycled containerboard prices go up, 22/2/20
(5) European containerboard prices look set to rise on lower
stocks, improved market dynamics; negotiations yet to start in Germany, 28/2/20
(6) Australia sees toilet paper, tissue panic amid
coronavirus fears, manufacturers to ramp up production, 5/3/20
(7) Italy’s Confindustria asks for Tyrol controls on Italian
trucks to be lifted, 13/3/20
(8) European
Commission confirms green lanes open for transport of packaging materials,
30/3/20
(9) Fastmarkets RISI Viewpoint: The Great Shutdown, recycling
systems, and containerboard and cartonboard prices, 4/4/20
(10) The Recycling Association calls for government to support
investment in UK paper and cardboard recycling infrastructure after
announcements from China and Indonesia, 14/6/20
(11) Moody's outlook for global paper and forest products
industry remains negative; expects industry operating income to decline 4%-7%
over the next 12 months, 17/6/20
(12) Fastmarkets RISI Viewpoint: Prospects for China's
containerboard market, 18/6/20
813) Recycled containerboard prices surge in China, 9/7/20
(14) July actual box shipments, with June's, surge to 15-yr
high; boxmakers see strong e-commerce holiday season, 26/8/20
(15) Fastmarkets RISI Viewpoint: Change in global recovered
paper trade patterns, 28/8/20
(16) Uncertainty in forest products markets,
Temmuz 2020
(17) Fastmarkets RISI Viewpoint: How the Asian paper and board
markets are doing under COVID-19, 4/9/20
(18) FINANCIAL ANALYSTS: Containerboard - Capacity doesn't
come close to matching e-commerce, China fiber shortfall, & US structural
dynamics [VRP], 16/10/18
