Dünyada işlerin azalması, ekonomilerde yavaşlama
Yeni kapasitelerin devreye girmesi
Ucuz para döneminin bitmiş olması
….gibi nedenlerle, oluklu mukavva kağıt fiyatları düşmeye başladı. Dünyanın tersine, yüksek enflasyon dolayısıyla artan maliyetler ile yüksek kurlar bizde kağıt fiyatlarının yeterince düşmemesine ve belki de kısa vadede artmasına neden olabilir. Genel trend yükselen kağıt arzının, kağıt ve kutu fiyatlarını baskılaması şeklinde olacaktır. Ülkemizde devreye girmek üzere olan bir ve 2 yılda içinde girecek bir başka kağıt fabrikası ile sektörün canını çok acıtacaktır. Eski yıllardaki kadar büyümeyen ekonomimiz, büyüyemeyen ihracat pazarlarımız sıkıntıyı arttıracaktır.
Türkiye’deki yatırımları biliyoruz, peki
dünyada da çok mu yatırım var?
ABD’de Nisan 2019’dan 2022 sonuna kadar 2,7
milyon ton ilave hurda esaslı kahverengi kağıt fabrikası (1)Çin’de yatırımı devam eden toplam kapasitesi 7,4 milyon ton olan 23 proje varken, 2020’ye dek başlaması beklenen 8,3 milyon ton kapasiteli 26 kahverengi kağıt projesi. (2) Yani toplamda 15,7 milyon tonluk 49 yatırım.
Çin hariç Asya’da devam eden 1,7 milyon ton kapasiteli 12 yatırım ile 2023’e kadar başlayacağı söylenen 8,4 milyon ton kapasiteli 24 proje. (2)
Avrupa’da 2022’ye kadar devreye girmesi beklenen 12 proje ile 3,6 milyon tonluk hurda esaslı kağıt kapasitesi. (3) Konuya ilişkin tablo aşağıdadır.
Süren Yatırımlardan Sonra?
2021 sonuna gelindiğinde, kurulu kahverengi
kağıt kapasitesi, dünyadaki toplam ihtiyacı 5,4 milyon ton (Türkiye hurda
esaslı kağıt üretiminin iki katı) aşmış olacaktır. (4)
Her şey yolunda giderse, 2024’de arz talep dengeye kavuşabilirdi. Ancak 2022 ve 2023’de devreye girecek kapasiteler fazlalık olmaya devam edecek görünüyor. Nitekim Moody’s önümüzdeki 18-24 aylık dönemde, kağıt (orman esaslı ürünlerin) maliyetleri artsa bile fiyatlarının ve taleplerinin ve de cirolarının azalacağını söylemektedir.
Durum Buysa
Kahverengi kağıt fabrikalarından bazıları
kapanır. ABD’de birkaç tanesi kapandı bile. Maliyet yapısı uygun olmayanların
kapanması kaçınılmaz. Aşağıdaki grafik (6) numaralı kaynaktan alınmıştır.
Maliyet yapısından, makine genişliğine, birim tampon ağırlığına (ton/inch),
yatırım ihtiyacına, teknik yaşına, kurulduğu yere,…gibi pek çok faktöre göre
Avrupa’daki hurda esaslı kağıt makinelerinin hangilerinin yaşayamama (yani
kapanma) riskini tanımlamaktadır. Grafiğin sağındaki kırmızı sütunlar kapanma
riskini taşıyan kağıt makineleridir.
Ülkemizde de kapanma riski olan kağıt
makinesi var mı?
Bunu tam olarak bilmek mümkün değil. Zira
yukarıdaki gibi bir analiz yok. Yabancılar bu türlü kapatma kararlarını çok
kolay almaktadır. Biz de ise küçük makineler alçıpan kağıdı ve beyaz test liner
gibi farklı ürünlere dönmektedirler. Ayrıca büyük kağıt üreticilerinin ciddi
oluklu mukavva ambalaj yatırımlarının da olması, küçük kağıt fabrikalarının
şansını arttırmaktadır. Bir kısım oluklu şirketleri stratejik olarak büyük
oyunculardan daha az alışveriş yapma düşüncesinde olabilirler. (Sanıyorum
dışarıda da başlangıçta benzeri bir durum varmış. Sonra giderek grup içi yani
kendi oluklu fabrikasına kağıt satışları artmış. Örneğin ABD’de üretilen
kağıdın %80 kadarı kendi grubuna satılır olmuş.)Küçük makineler için cins ve gramaj esnekliği avantajı bulunmaktadır. Birkaç saat içinde bir cinsten diğerine, yarım saatte aynı cinsin bir başka gramajına dönebilmek önemli bir avantajdır. Ülkemizdeki büyük/yeni makineler az kağıt çeşidi ve az sayıda gramaj esasına göre çalışmaktadır.
Son olarak, eski makinelerde küçük yatırımlarla makineyi hızlandırmak ve başka ürün gamlarına atlamak mümkündür.
Sonuç
Eğer kağıt fabrikasının borcu yoksa,
teknolojisi eski de olsa düzgün yönetilip-çalıştırıldığında, ben önemli bir
risk olacağını düşünmüyorum.Ancak bu kadar yüksek kapasitenin devreye gireceği 4-5 yıllık dönemde kağıt üretimine girmemek, varsa projeyi ertelemek en akıllı düşünce tarzı olacaktır.
Notlar
(*) Bu yazıda kağıt, oluklu mukavva kağıdı
(containerboard, kahverengi kağıt) anlamındadır.(1) www.risiinfo.com da 26 Nisan 2019’da yayınlanan “US recycled liner down $50 since last winter on domestic market, falling at much faster pace than 42-lb virgin Kraft” başlıklı yazıdan
(2) Yine Risi’de 21 Haziran 2019’da yayınlanan “Fastmarkets RISI Viewpoint: Asian containerboard capacity, the shift is on” başlıklı yazıdan
(3) Yine Risi’de 16 Mayıs 2019’da yayınlanan “European containerboard prices still sliding in Q2despite growing resistance from sellers; prices nearing bottom?” başlıklı yazıdan
(4) Gleb Sinavskis’in Risi European Conference Mart 2019’da yaptığı “Global Containerboard Outlook” başlıklı sunumun son sayfası
(5) Risi’de 21 Mart 2019’da yayınlanan “Moody’s – Outlook for the global paper and forest products industry changed to negative” başlıklı yazıdan
(6) www.fisheri.com/images/features/webinars/Fisher_Webinar_The_European_Containerboard_Market.pdf
