(Bu yazı, Pack Converting dergisinin ekim ayında yayınlanan 2020/2 sayısında yayınlanmak üzere hazırlanmıştır.)
Başka sektörlerde olduğu gibi, oluklu mukavva sektörü de çeşitli trendler altında çalışıyor. Bu yazıda dijitalleşme, otomasyon ve e-ticaretin oluklu mukavva sektörünü nasıl etkileyeceğini irdeleyeceğim.
Dijitalleşme
Sektöre başladığımda, makinelerdeki bütün ayar düğmeleri mekanik idi. Sonra dijital göstergeler görünmeye başladı. Doksanların sonunda, makineler yapılan ayarları kaydetmeye ve tekrar aynı iş geldiğinde hafızadaki ayarları yapmaya başladı.
Sonra kameralar devreye girdi. Olukludaki tek yüzlünün
pozisyonuna göre dış kağıdın hizalanması derken, kutu makinesinde baskının
kontrolü yapılmaya ve hatalı baskıyı ayırmaya da başladı.
Bu arada arızalarda, makine üreticisine modemle
bağlanılmaya ve telefonla destek alınmaya başlanmıştı. Bütün mekanik parçaları
elektronik kartlarla kontrol devri başlamıştı. Makine üreticisi, makineye
bağlanıp-yazılım güncellemeye, makinedeki arıza kodlarını görmeye başladı.
Şimdilerde arttırılmış gerçeklik uygulaması (1) öne
çıkıyor.
Dijitalleşme Her Yerde
Makinelerde bunlar olurken, dijital dönüşüm bütün sektörler/işlere
damgasını vuruyor adeta bir motor gibi değişimi zorluyor. Prosesler dijitalleştikçe,
proses süresi kısalıyor ve ilgili değer zincirindeki kayıplar (zaman, fire)
azalıyor. Dijitalleşme, aşağıdaki otomasyondan ayrı ele almamak gerekiyor. Şimdilik
dijitalleşme şu sonuçları doğurmuş gibi:
- Oluklu mukavva sektöründe planlama, üretme ve optimize etme yeniden şekillenecek. (2) Konveyör hatlarındaki akıllı arabalar, nereye hangi malı koyduğunu biliyorsa (yani nerenin dolu nerenin boş olduğunu hesaplıyorsa) kutu makinesinin de olukluya “bana çok mal çıkarma, mevcutları yarına kadar bitiremem” demesi yakındır.
- İkinci sonuç, çalışan eğitim düzeyinde olacaktır. Eskiden şu kadar yıl deneyimli operatör, ürün kalitesinin bir garantisi olurdu. Üretim hattı o kadar elektronik ki, bozuk malın çıkmasına müsaade etmediğinden, operatörün deneyiminden ziyade bu kadar teknolojik bir makineyi kullanabilecek kadar eğitimli olması lazımdır. Ayrıca kafasına akıllı başlığı takacak kişinin de yabancı dil konuşması gerekecektir.
Otomasyon
Oluklu mukavva sektöründe halen şöyle otomasyon
uygulamaları mevcuttur:
- Tamamlanmış paletleri çok katlı depolayan, yükleneceği zaman bulup-getiren insansız sistemler
- Tamamlanmış kutuları paletleyen, çember ve streç film ile saran, çemberin altına karton parçası koyan paletle ilgili uygulamalar
- Çıkan kutuları palete dizen robot veya ekipmanlar
- Kutu makinesine işlenecek malı besleyen robot veya besleme sistemleri
- Olukludan çıkan malı alıp-uygun yere koyan sonra ihtiyaç olunca kutu makinesine götüren akıllı arabalar ve konveyör hatları
İyi bir oluklu mukavva fabrikası aşağıdaki gibidir:
BHS’nin Webjet RSR adını verdiği dijital baskı
makinesinde 650 baskı kafası ile saniyede 80 milyon damla basma kabiliyetinde
olduğundan; 50 kadar multi-pass veya 8 tane single-pass dijital baskı makinesi
gücündedir. Bu senenin bahar aylarında Avrupa’da bir yere kurulmuş ve
çalışıyor.
Yüksek otomasyonun getirdikleri:
- Daha az sayıda çalışan, daha az fabrika alanı, daha az ham ve yarı mamul stoku sağlıyor ama daha yüksek yatırım tutarı gerektiriyor. İşçiliğin pahalı olduğu ülkeler için çok cazip olacaktır.
- Böyle bir fabrikada üretim planlama, mevcut bilinen ERP yazılımları ile herhalde yetersiz kalır. Levha stok alanı daraltıldığından, planlama yazılımı çok etkin olmalıdır. Sipariş gelişine göre sanki günde bir kaç kez üretim planı yapılması gerekebilir, yani yapay zeka.
E-Ticaret
Ülkemizde e-ticaretin büyüklüğü (4) geçen yıl 83,1 milyar
TL imiş. Bunun oluklu mukavva kutuya giren kısmı 44,9 milyar TL’dir.
Büyük Sorun: Kutunun İçindeki Boşluk
E-ticarette ambalajla ilgili en önemli sorun, sipariş
edilen ürünün tam uyan ambalajla gönderilememesidir. Bu durum e-ticaret
şirketinin, fazladan kargo ücreti ödemesi anlamındadır. Genellikle e-ticaret
kutusu üretmek için üç yöntem bulunmaktadır:
- E-ticaret şirketi, sattığı bütün malları depodan satıyorsa; her birine otomatik olarak uygun kutu yapan makine: Makine gönderilecek ürünün boyutlarını ölçecek, en uygun fan fold levhadan (zikzak katlanmış levha) kutu üretecektir. Hattın e-ticaret şirketinde kurulması gerektiğinden, ciddi bir alan işgal edecektir. Şirketin logo, adres vb bilgilerinin örneğin kutunun en geniş yüzünün ortasında olmasını garanti etmez. Logo bazen dar yüzde veya köşede olabilir. Zikzak izleri de kutunun neresine denk geleceğinin garantisi yoktur. Boşluk kalmamasını garanti eder.
- E-ticaret şirketi sattığı ürünler için standart ebatlı kutular satın alır, ürünleri bunlardan en uygunlarının içine koyar. Ürünleri boyutlarına göre tasnif eden hatlar bulunmaktadır. Bu sistem şirketin logo vb bilgilerinin kutunun hep arzu edilen yerinde olmasını sağlar, kutu güzel görünür ama içinde boşluk da vardır. Buna karşılık kutunun kolayca doldurulması, gerekirse aynı kutuyla ürünün iade edilmesi için ilave bant uygulaması gibi hem satıcıya hem de tüketiciye kolaylık sağlayan uygulamalar bulunmaktadır. (6)
- E-ticaret şirketi, sipariş aldığı her ürün için o pakete özel ebatlı kutu yaptırır. Baskı logo vs tam istenilen yerde olur, kutunun üzerinde zikzak izler olmaz. Buna karşılık, zaman kullanımı en önemli kriter olacaktır. Zaten çok hızlı olması gereken bir iş, kutu nedeniyle gecikmemelidir. Bu nedenle oluklu fabrikasının e-ticaret şirketinin dibinde olmasını ve son derece senkronize çalışması şart olacaktır. Dijital baskı, kutunun üzerine müşterinin adresinin, hediye kutusu ise gönderenin notunun vb basma imkanı vermektedir.
Oluklu Sektöründe Dijital Baskı
Alternatifleri
Dijital baskının oluklu mukavva sektöründe kullanılmaya
başlaması çok yenidir. Makine üreticileri henüz oluklu mukavva sektörünü
anlayabilmiş değildir. Oluklu mukavva sektörünün de bu teknolojiye özümsememiş
ve nasıl kullanacağını bilmediğini de vurgulamak lazımdır.
Mevcut teknolojiler bir kaç şekilde sınıflandırılabilir:
- Kağıda yani bobine baskı yapan, oluklu mukavvaya baskı yapan. Bobine oluklu öncesi baskı yapan olduğu gibi, yukarıda BHS 2025 vizyonunda, dijital baskı oluklu üretimi sırasında yapılmaktadır. Oluklu mukavva levhaya yalnızca baskı yapan makineler en bilinenlerdir. Buna karşılık baskının hemen arkasından kesim yapan ve bitmiş kutu çıkaran bir makine de anons edilmiştir.
- Single pass veya multi pass baskı yapan. Multi passlar genellikle daha güzel baskı yapmaktadır. Her iki teknolojinin kullanım amaçları da farklıdır.
- Su bazlı mürekkep kullanan, solvent bazlı mürekkep kullanan. Su bazlı mürekkep kullanan makineler çok yenidir ama çevre duyarlılığı nedeniyle solvent bazlı mürekkep tercihi azalacaktır.
Özetle
Dijitalleşme, oluklu mukavva sektöründe teknik sorunların
hızlıca çözülmesini, makinelerin performansının takip edilmesini sağlarken;
otomasyon üretim miktarının ve kalitesinin artmasını sağlamaktadır.
Hızla gelişen e-ticaret ise oluklu mukavva sektörünü,
daha küçük partiler halindeki siparişleri (bazen bir kutu) daha hızlı üretmeye
ve teslim etmeye zorlamaktadır. Bunun için dijital baskı iyi bir çözümdür ama bu haliyle yetersizdir. Dijital baskı kutu
ya da oluklu üretimiyle inline hale geldiğinde kullanımı daha da kolaylaşacak
ve artacaktır.
Kaynaklar
- https://www.bobst.com/usen/services/connected/
- https://www.bobst.com/usen/blog/detail/article/1588751821-how-digitalization-is-transforming-the-packaging-industry/
- https://www.bhs-world.com/digital/box-plant-2025
- http://www.tubisad.org.tr/tr/images/pdf/TUBISAD_2019_E-Ticaret_Sunum_TR.pdf
- https://www.westrock.com/products/automation/box-on-demand
- https://www.bobst.com/usen/blog/detail/article/1525762756-how-e-commerce-packaging-production-can-gain-a-competitive-edge/
