James Harrington, Toplam İyileştirme
Yönetimi adlı kitabında (kitabın adresi ve özeti, yazının altındaki
linklerdedir), kurumların gelişmesini ölçen bir metodoloji ortaya koyar.
Yazdığına göre, önerdiği metot; bir şirketin departmanından, bir ülkeye dahi
uygulanabilir. Bir organizasyonun, aşağıdaki 4 konuda nasıl bir rölatif
performans artışı gösterdiğine bakmak gerekir:
Return On Assets (ROA)
Value-Added per Employee (VAE)
Pazar Payı
Müşteri Memnuniyeti
ROA, cironun (total income), aktif
toplamına (total assets) bölünmesi ile hesaplanır ve bir birim aktifin kaç
birim ciro yarattığını gösterir.
VAE, esas faaliyet karı (EBIT, operating
profit) ile personele ödenen paraların (giydirilmiş, brüt) toplamının toplam
çalışan sayısına bölünmesi ile hesaplanır. Çalışan başına ne kadar katma değer
yaratıldığını gösterir.
Yazar, kurumun durumunu belirlemek için
aşağıdaki tablonun doldurulmasını söylüyor:
kısa dönem analizi
|
uzun dönem analizi
|
|||||
mevcut durum
|
geçen yıl
|
rakip
|
5 yıllık ortalama
|
5 yıl önceki durum
|
rakip
|
|
ROA,
ciro/aktifler
|
0
|
+
|
+
|
-
|
+
|
+
|
VAE,
(EBIT+personel maliyeti) / çalışan sayısı
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
Pazar
payı
|
-
|
-
|
+
|
-
|
||
müşteri
memnuniyeti
|
0
|
-
|
||||
Tabloyu doldururken,
·
ROA,
2%’den az ise ( - ), 6%’dan az ise ( 0 ) ve 6%’dan çok ise (+) koyunuz
·
VAE,
47.000$’dan az ise ( - ), 74.000$’dan az ise ( 0 ) ve 74.000$’dan fazla ise ( +
) koyunuz
·
Pazar
payı, azaldı ise ( - ), değişmedi ise ( 0 ) ve arttı ise ( + ) koyunuz
·
Müşteri
memnuniyeti, 50%’den az ise ( - ), 51-75% ise ( 0 ) ve 76% ve üzerinde ise ( +
) koyunuz
Sütun başlıkları,
·
Mevcut
durum, eldeki son veriyi işaret eder. 2014 Nisan ayında olduğumuza göre 2013
sonundaki durumdur.
·
Geçen
yıl, 2012’dir.
·
Rakip,
kurumun durumunu, rakiplerle kıyaslamak içindir. En azından, sektörün 10%’unun
sonuçlarına göre bakılması tavsiye edilir. ROA ve VAE satırlarında, önceki
paragraftaki limitleri dikkate almadan, rakama-rakam kıyası yapılmaktadır.
Sektörden daha iyi iseniz ( + ), aynı iseniz ( 0 ) ve sektörden kötü iseniz ( -
) koyunuz. Pazar payınız, sektör büyümesinden fazla artmış ise ( + ), sektörle
aynı oranda büyümüşse yani değişmemişse
( 0 ) ve azalmışsa ( - ) koyunuz.
·
5
yıllık ortalama, 2009-2013 ortalamasıdır.
·
5
yıl önceki durum, 2008 sonuçlarıdır.
Tablonun
yorumuna gelince,
·
Eksiler
ile sıfırları ayrı ayrı saymak gerekir. Eksi ve sıfır toplamı da lazımdır.
·
1
eksi ile 2 sıfırınız veya bunların daha azları var ise, kazanan bir şirketsiniz.
·
Eksi
sayınız 6 veya 6’dan az ve eksi ile sıfır sayı toplamınız 14’den az ise ayakta kalan bir şirketsiniz. Tablodaki
uygulama bu durumdadır.
·
7’den
fazla eksiniz veya eksi ile sıfır toplamı 15’den fazla ise kaybeden bir şirketsiniz.
Oluklu
mukavva ve ona hammadde üreten sektörü, şöyle bir düşündüğümde, (analiz dahi
yapmadan) tek bir kazanan aklıma geliyor. Belki birkaç tane de ayakta kalan
çıkabilir. Kalan herkes, maalesef kaybeden konumunda bulunuyor. Yani kazanan
olmak çok zor. Zaten yazar da, Amerikan şirketlerinin ancak 5%'inin kazanan olduğunu söylüyor.
Yazar,
Ernst&Young’un 1990’da yaptığı “Amerikan rekabetçilik çalışmasına” göre,
kazanan ve kaybedenlerin özelliklerini şu şekilde sıralamış:
Kaybedenler
|
Kazananlar
|
|
Pazardaki algılanma
|
||
Kalite kıyaslaması
|
daha
kötü
|
daha
iyi
|
Maliyet kıyaslaması
|
daha
yüksek
|
daha
düşük
|
Fiyat kıyaslaması
|
daha
düşük
|
daha
yüksek
|
Pazar payı kıyaslaması
|
daha
düşük
|
daha
yüksek
|
Planlama anlayışı
|
||
Odaklanma aralığı
|
daha
dar
|
daha
geniş
|
Liderlik isteği
|
takipçi
|
lider
|
İyiletirme bakışı
|
||
Ürün gamı
|
daha
dar
|
daha
geniş
|
Ürün innovasyonu
|
rastgele
|
düzenli
|
Kalite anlayışı
|
ürün
kalitesi
|
repütasyon
|
Dikey entegrasyon
|
az
|
çok
|
Uluslararsı çalışma
|
yerel
|
enternasyonal
|
Rekabet baskısı
|
müşteriden
|
rakipten
|
Tabloyu
tabandan başlayarak yorumlarsam, kazananlardan olmak için;
·
rakibin
fiyat indirimine aynı şekilde karşılık vermek
·
uluslar
arası bir grup olmak
·
hurda,
kağıt, oluklu, ofset entegrasyonuna sahip olmak
·
düzenli
olarak yeni ürün çıkarmak
·
rakiplerinden
daha geniş ürün gamına sahip olmak
·
uzun
vadeli planlarla hareket ederken, lider olmak ve kalmak
·
yüksek
Pazar payına odaklanmak
·
rakipten
daha kaliteli malı, daha ucuz maliyetin varken, daha yüksek fiyattan satmak
Tabloda
kendi içinde çelişkiler var gibi. Hem fiyat baskısına cevap verip hem de en
yüksek fiyattan satmak bir arada nasıl olacak? Yeni ürün çıkarmak, yeni
teknolojiye sıkı sıkıya bağlı iken, düzenli olarak ürün innovasyonu nasıl
olacak? Tablodan önce, kazananlardan olmak çok zor şeklinde yazmış idim. Şimdi
düzeltiyorum nerede ise imkansız.
