Oluklu
mukavva sektörüne yönelik üretim yapan, hemen bütün kağıt fabrikaları yüksek
mukavemetli, HP, high performance, plus, extra, super, power,..vb adlarla
ondüle kağıtlarını piyasaya sürmüş durumda. Acaba bunlar gerçek anlamda yüksek
performanslı mı, bu işin kriteri ne diye merak ettim ve inceledim.
Yazının
bundan sonrasının kolay anlaşılır olması için, bazı teknik kısaltmaların
açıklaması şu şekildedir:
CMT (Concora Medium
Test, Ondüle Kağıdının Yatay Ezilme Testi) için Medium Fluter (Ondüle Yapıcı)
adlı cihaza ihtiyaç duyulur. Medium fluter, laboratuar ortamında ondüle yapmaya
yarar. Hazırlanan ondüle numunesi, soldaki resimde olduğu gibi ezilerek
mukavemeti ölçülür.
SCT
“short span compression test” anlamına geliyor ve 1980’lerin başında İsveç
Araştırma Enstitüsü (STFI) tarafından geliştirilmiştir. 15*120 mm ebadındaki
kağıt parçası çeneler arasına sıkıştırılmış iki tarafından itilerek, kırılmaya
zorlanıyor. Bu testin, diğer mukavemet testlerine kıyasla gramajdan bağımsız
olduğu kabul ediliyor. Amerikalı kraft üreticilerinin spesifikasyonlarında, SCT
yerine STFI kelimesi kullanılır.
CMT
index hesabı ise test sonucunu (N cinsinden) kağıt gramajına bölünerek yapılırken;
SCT index hesabı (en aşağıdaki grafiğin kenarında da yazdığı gibi) kN/m
cinsindeki değer kağıt gramajının kg cinsinden ifadesine bölünerek yapılıyor.
Yüksek Performanslı Ondüle Kağıtlarına İlişkin Standart
CEPI'nin
(Confederation of European Paper Industries, web adresi yazının altındaki ilk
linktedir) ikinci linkteki "Cepi Containerboard List of Grades"
başlıklı dökümanına göre:
100
gr/m2'nin üzerinde ve NSSC sınıfına girmeyen hurda esaslı ondüle kağıtları 4
gruba/kaliteye ayrılmış. (Bu belgenin 2012 versiyonun da ise 3 kalite
bulunmakta idi.) Bu gruplar en iyiden-kötüye,
Medium
high performance 2 (koyu yeşil, en mukavim kağıtlar)
Medium
high performance 3 (yeşil, altındaki 2
kaliteden daha mukavim)
Medium
1
Medium
2 şeklindedir.
En
düşük kalitenin adı "Medium 2" dir. CMT indeksi 1,3 ile 1,6 arasında
veya SCT indeksi 13,5 ile 15,0 arasında olan kağıttır. Alt değerden (1,3 veya
13,5) daha düşük kağıtlar ondüle kağıdı bile sayılmamaktadır.
Ülkemizde
üretilen kağıtlar Cepi'ye göre nerededir?
Cepi'nin
tasnifi CMT veya SCT ayrımı biraz kafa karışıklığına yol açıyor. Eğer ulaşılmak
istenen hedef, kutunun çökme mukavemeti (BCT) ise SCT ile çalışmak daha doğru
yorum getirecektir. Biz, BCT'ye ulaşmayı düşündüğümüzden, ülkemizdeki belli
başlı üreticilerin "yüksek mukavemetli" dedikleri kağıtlarını
inceledik ve SCT index değerlerini hesapladık. CMT index değerlerini
hesaplamadık, zira Cepi'nin CMT index değerlerini yakalamayan kağıt yok
gibidir.
Tablodaki
ilk 4 üreticinin sonuçları, gönderilen numuneler üzerinden hesaplanmıştır. 5 ve
6 ise ülkemizde faaliyet gösteren iki yabancı kuruluşun yurt dışında ürettiği
kağıtlarına ilişkindir. Tablo şöyle yorumlanabilir:
1
nolu üreticinin kağıtları nispeten kararlıdır. Zira, SCT'nin aşağıdaki grafikte
olduğu gibi gramajdan bağımsız olması beklenir. Olması gereken, hem 115'de hem
de 135 gramda aynı SCT indexinin çıkmasıdır. Ancak fark çok az olduğu için aynı
kabul edilebilir. BU üretici Cepi'nin "medium high performance 2"
kalitesini sağlamaktadır.
2
ve 4 nolu üreticinin kağıtları için aynı şey söylenemez. 4 nolu üretici biraz
tesadüfen yüksek mukavemet değerleri yakalar gibidir. Her ikisi için daha çok
sayıda test yapılması gerekmektedir. Öte yandan gelen numunelerin de bile
kararlı sonuç sağlayamayan kağıt üreticisine ne kadar güvenilebileceği ise ayrı
bir sorundur.
3
nolu üreticinin 100 gramda Cepi standartında SCT indexi yakalamış olması çok
dikkat çekmektedir. Ayrıca aynı üreticinin 100 ile 112 gramının SCT indexleri
kararlı ve 20'den yüksektir. Bu üretici de "medium high performance
2" kalitesini üretmektedir. 100 gram üretmesi ilave kalitesidir.
İncelediğimiz kağıt üreticileri arasında en güvenilir fabrikadır.
5
ve 6 nolu yabancı kağıtçıların (her ne kadar büyük ve/ya ünlü de olsalar)
yaptıkları kağıtlar, bizdekilerden açık ara farklı/iyi/mukavim değildir.
Sonuç
ve Yorum:
Yüksek
mukavemetli kağıtlarda, hem CMT'yi hem de SCT'yi esas almak hatalı sonuçlara
neden olabilir. Beklenti BCT ise CMT'yi fazla dikkate almamak gerekir.
Aynı
üreticinin aynı cins kağıtları arasında SCT index hesabı farklı sonuçlar
veriyorsa, SCT biraz tesadüfen tutuyor olabilir dikkatli olmak gerekir.
Oluklu
mukavva kutu alıcısı nasıl BCT değeri ile kutu alıyor ise, kağıt üreticisine
SCT değerini/indexini tarif edip-benzer şekilde kağıt alınmalıdır.
Son
Söz
Kağıdın
adını değiştirmek, onun (kağıdın) mukavemetini arttırmaz.
Yazıda
geçen web adresleri:
http://www.cepi.org/
http://www.wco-containerboard.org/newsdocs/downloads/
merhaba ben cem Türkmen
YanıtlaSilsizi uzun zamandır takip ediyorum ve yazılarınızı çok beyeniyorum.
Teorik BCT için Mckee formülleri kullanılıyor. yıllardır bu formülü değiştirebilecek yada rafa kaldırabilecek bir çalışma yok mu özellikle yüksekliğinde formüle dahil olduğu ve daha yakın sonuçlar verebilecek.
aslında uzun zamandır bende araştırıyorum fakat çok fazla etken var oyüzden durmadan başa dönüyorum. Bu konu hakkında da en kısa sürede zamanınız olursa bilgilerinizi bizimle paylaşabilirmisiniz.
Sayın Türkmen,
Silİlginize çok teşekkür ederim. Maalesef benim bildiğim başka çalışma yok. Size (haddim olmayarak) formül geliştirmek istediğiniz grubu daralmanızı tavsiye ederim. Yalnızca C dalga içi/dışı Kraft ve deliksiz (el tutma gibi) kutular gibi. Bu şekilde, yüksekliğin BCT ile ilişkisi (korelasyon) var mı daha kolay görebilir ve formülünüzü geliştirebilirsiniz. Daha sonra diğer tek dalgaları ve/ya diğer kaliteleri de dikkate alır ve gerekiyorsa revizyon yaparsınız.
Hayırlı işler ve iyi çalışmalar dilerim.
İsa DOĞANLI.
isa Bey
YanıtlaSiltavsiyeleriniz ve geri dönüşünüz için teşekkürler.
Cem Türkmen