Mavi Okyanus – Kırmızı Okyanus

Kısaca “Blue Ocean Strategy” olarak adlandırılan, strateji geliştirme kitabı 2005’de W. Chan Kim ve Renee Mauborgne tarafından yazılmış, olduğunu bilmiyor idim. 9 Nisan 2013 günü EBSO’da ki bir toplantıda Sayın Ruhi MOLAY’ın sunumundan, “Mavi Okyanus  Kırmızı Okyanus” kavramlarını öğrendim. Ruhi bey, sunumunda, ambalaj sektörünün içinde bulunduğu yıpratıcı rekabet ortamından kurtulması için mavi okyanus stratejisine geçmesi gerektiğini anlattı. İlk anda kavrayamadım ve araştırdım:

Yazarlar, 1880 ila 2000 yılları arasında başarılı olmuş, 150 şirketi rakipleri ile birlikte analiz ederek bu kitabı hazırlamışlar. İncelenen sektörler arasında; sinema, hotel, hava yolu, perakende gibi nihai tüketicilere hitap eden sektörlerin yanında, enerji, inşaat, otomotiv, basın-yayın gibi sektörler de bulunmaktadır. Bulgularını, 1997’den itibaren değişen isimlerle bildiriler haline getiren yazarlar, 2005’de kitap halinde yayınlamışlardır. Kitap hakkında bir değerlendirme ve eleştiriler  şu linktedir:  http://en.wikipedia.org/wiki/Blue_Ocean_Strategy 

Mavi okyanus stratejisinin geniş bir sunumu ise  http://www.slideshare.net/ymike27/blue-ocean-strategy-3626410

Adresinden bakılabilir.

Kırmızı okyanus, mevcut pazarda düşük maliyet ve ürün farklılaşması  üzerine kurulu bir stratejidir. Şirket, müşteriye sağladığı faydaya göre ürün/hizmetini satmaya çalışır. Amaç mevcut pazardan daha çok pay almaktır. Rekabet çok fazladır.

Mavi okyanus ise, mevcut pazarın sınırlarının genişletilmesi, genişleyen alanda çalışılarak; rekabetten kurtulmayı hedeflemektedir.  Düşük maliyet ve şirketin (işleyişinin) farklılaşması üzerine kurulu bir stratejidir.

Pazarı genişletmek kavramını iyi anlamak için, yukarıdaki linkin 11’nci sayfasına bakmak gerekebilir. O sayfada “yellow tail” markalı bir şarap örnek olarak verilmektedir.

Kırmızı şarap pazarı, kavuniçi renkli tüm şarap pazarının içinde iken; bir aşama daha geniş Pazar bira, kokteyl gibi az alkollü içeceklerdir. Pazarın daha da büyük hali ise su içenleri tanımlamaktadır. Mavi Okyanus stratejisini uygulamak; normalde su içenlere bile satılabilecek şarap üretmek demektir. Bu örnekte, önceden karmaşık etiketi olan ve farklı üzüm karmalarından olan şarap markası; basit etiketli, tek tip (tek kırmızı şarap), kolay içimli, yaş-yıl farkı olmayan bir markaya dönüşmüş.

Mavi Okyanus stratejisi lütfen bu kadar kolay zannedilmesin. Yazarların belirlediği adımlar/algoritmalar ile yukarıdaki resme ulaşılabilmektedir. Yazarlar inceledikleri şirketleri dikkate alarak, adımları/algoritmaları hazırlamışlar (verilen örnekler, biz "mavi okyanus stratejisi uygulayalım" diyerek yola çıkmamıştır.)
İnternette yerli ve yabancı çok sayıda sunum bulunmaktadır. Bunlardan ikisi:

http://www.eurasiapoint.com/wp-content/uploads/2012/02/%C4%B0nov-110616de-Blue-Ocean-Strategy.pdf

ve http://www.slideshare.net/umrancoker/mavi-okyanus-stratejisi-8249517

dir.

Ben Mavi Okyanus stratejisinin ne olduğundan nasıl uygulanacağından  ziyade, ambalaj sektöründe mevcut düşüncelerimizi ne şekilde değiştirebileceği ile ilgiliyim. Mevcut durumda, sektörümüzde tabir yerinde ise “alış veriş sepetini büyütmek” şeklinde ifade edilebilen stratejiler uygulanmaktadır. Mevcut müşteriye ambalajın yanında palet, dolum işçiliği, kutu kurma,...gibi ilave ürünler ve hizmetler satılmaktadır. Aynı Kırmızı Okyanusta tanımlandığı gibi, rakipten daha çok pay kapmaya çalışılmaktadır. Halen hiç ambalaj kullanmayanları ambalaja döndürmek yerine; tahta kasa kullananı oluklu mukavvaya döndürmek gibi işler yapılmaktadır.

Mavi Okyanusun Pazar sınırlarını genişletmek düşüncesinden yola çıktığımızda, “ambalaj” yerine esas ürüne mesela oluklu mukavvaya veya kese kağıdı yerine kağıda odaklanmak gerekmektedir. Yani şimdi uygulamakta olduğumuz, “yanında bir şeyler daha satalım” yerine daha çok oluklu mukavvayı nasıl satarıza gitmek gerecektir.

Oluklu mukavvayı, ambalaj amacıyla kullanmayan kim olabilir diye düşündüğümde; oyuncak, masa-sandalye, maket, sinema/tiyatro dekoru, otomobil tavanı gibi sayılı kullanım alanı aklıma geliyor. Bir de yıllarca hayal edilen, tabut gibi alanlar olabilir. Oluklu mukavvanın kullanılabilecek alanları sanki biraz kısıtlı gibi. Bunun nedeni ise, oluklu mukavva aslında, orijinal bir ürün değil; kağıdın form verilmiş hali olmasıdır. Dolayısı ile kağıdın, nihai kullanım alanı oluklu mukavvadan daha fazla olacaktır.

Toparlar isem, kağıt, plastik, ahşap, metal gibi orijinal maddelerin, nihai tüketim alanı daha fazla olabilir. Bu maddeler için, Mavi Okyanus uygulanmalıdır. Oluklu mukavva ambalaj, teneke kutu, plastik kasa gibi ürünler ise orijinal maddenin şekil değiştirmiş halidir. Özellikle oluklu mukavvada mevcut stratejinin uygulanmaya devam edilmesi yerinde olacaktır. Farklı bir şey bilen, düşünen varsa lütfen bana da bildirsin.