Bu yazı en altta adresini verdiğim Adam Josephson’un
yazısının geniş özetidir. Üç nokta koyduğum yerlerdeki orijinal cümleler hariç birebir
tercüme ettim. Oluklu mukavva kâğıdı ve kutu konularına ilişkin pandemi,
kapasite fazlalığı, tüketimin düşmesi, kutudan-esnek ambalaja geçiş gibi
konulara açıklama getirdiği için buraya not ediyorum. Yatık kısımlar
yazara aitken dik olanlar bana aittir.
Bankaların, banka dışı finansal kuruluşlara … kredi
verme eğilimlerinin hızla artması ve bu durumun reel ekonomi (şirketler ve hane
halkı) aleyhine gelişmesi üzerine çokça yazdım. … bankaların finans dışı şirket
borçlanmalarındaki payının son yıllarda istikrarlı bir şekilde azalmış olması
ve finans sektörünün aynı dönemde çok daha büyük hale gelmesi … şaşırtıcı
değil.
Ancak bu gelişmelerin reel ekonomi üzerindeki somut
etkileri hakkında çok daha az yazdım. Bu duruma bir örnek, daha önce satış
tarafı analisti olarak takip ettiğim sektör olan kâğıt ve ambalajdır.
Eski Fed Başkanı Alan Greenspan döneminde, Fed,
ekonominin nasıl gittiğini görmek için oluklu mukavva kutu talebini izlerdi;
kutular mal taşımak için kullanılır ve mal harcamaları 2000’li yılların başında
GSYH’nin yaklaşık %25’ini oluşturuyordu (şimdi %21’e geriledi). Üretim dışı sektörlerde,
daha çok büyüme gerçekleşmiş anlamındadır.
Amazon’un 2023 Sürdürülebilirlik Raporu’nun 31.
sayfasında belirtildiği gibi büyük e-ticaret perakendecilerinin kutulardan
esnek ambalajlara ve diğer paketleme türlerine geçişi ve diğer bazı etkenler
nedeniyle kutu talebi, mal talebinin mükemmel bir göstergesi değildir. Ancak yine
de önemli ölçüde mal talebini yansıtır. E-ticaretin ambalaj tercihi
değiştiğinden, Greenspan dönemindeki gibi kutu satışlarını izleyerek, ekonomi
iyiye gidiyor denemez.
Pandemi döneminde, hükümetin benzeri görülmemiş bütçe
açıkları ve Fed’in büyük ölçekli teşvikleriyle birlikte evde kalma
davranışları nedeniyle mal ve dolayısıyla kutu talebi fırladı. (Yani çok para
tüketimi belki savurganlığı körükledi.) Ancak
ardından gelen düşüş sert oldu. 2022 başından bu yana ABD'de bir taşımacılık
durgunluğu yaşanıyor; mal talebi pandemi zirvesinden normale döndü. ABD kutu
sevkiyatları 2022 ve 2023’te %4’er düşerek pandemi öncesi seviyelerin altına
indi, geçen yıl yatay seyretti ve 2025’te tekrar düşüşte. ABD’de kutuların
hammaddesi olan oluklu mukavva kâğıdı (containerboard) üreticileri buna nasıl
yanıt veriyor? 2025’in ilk yarısında beş üretici, toplamda yaklaşık 2,5 milyon
tonluk kapasiteyi temsil eden kalıcı kapatma kararlarını açıkladı; bu miktar
2024 Kuzey Amerika kapasitesinin yaklaşık %6’sına karşılık geliyor.
2008/2009 küresel finans krizinde bile ABD/K.Amerika
üreticileri bir yıl içinde bu kadar yüksek miktarda üretim kapasitesini kalıcı
olarak kapatmamıştı. 2009’da International Paper iki oluklu mukavva
fabrikasını ve üçüncü bir fabrikadaki bir makineyi kapattı, toplamda 1,4 milyon
tonluk kapasite kaybı oldu (yazıda kutu fabrikası yazıyor ama
gerçekte bahse konu olan kâğıt fabrikası). Peki, ABD oluklu mukavva
endüstrisi, ekonomik büyümenin olduğu bir dönemde nasıl bu kadar çok kapasite
fazlasıyla karşılaştı? Bu, bu yazının kapsamını aşıyor; ancak muhtemelen yerel
talep, ihracat talebi/fiyatları ve kapatılan fabrikaların yaşı ile yatırım
ihtiyaçları gibi birçok faktörün bir sonucu.
Amazon gibi firmaların kutulardan diğer ambalaj
türlerine geçişinin yanı sıra kutu talebinin son yıllarda zayıf kalmasının
diğer nedenleri neler? Mevcut konut satışları tarihsel olarak düşük. ISM imalat
PMI (satın alma müdürleri endeksi) son 32 ayın
30’unda daralma bölgesinde. Tüketici paketli ürünleri (CPG consumer packaged
goods) hacimleri 2022’den bu yana düşüşte. Son dönemde birçok halka açık büyük
şirketin verilerine göre perakendecilerin ve restoran zincirlerinin aynı mağaza
satışları neredeyse sabit kaldı. …
Bu sabah, paketli gıda şirketlerinin süregelen satış
zayıflığının en son kanıtı iki büyük firmadan geldi. Conagra’nın organik
satışları, Mayıs’ta sona eren çeyrekte %3,5 düştü; şirketin organik satışları
son sekiz çeyreğin yedisinde düşüş gösterdi. Kellogg, Ferrero tarafından satın
alınması kapsamında açıkladığı ön sonuçlara göre, 2. çeyrek net satışlarının
geçen yıla göre yaklaşık %9, düzeltilmiş FAVÖK’ünün (EBITDA) ise yaklaşık %42
azaldığını duyurdu.
Paketli gıda dışındaki pek çok CPG şirketi de benzer
şekilde satış/hacim zayıflığı yaşıyor. Bira talebi zayıf; bu durum Beer
Institute ve NBWA (National Beer Wholesalers Association) verilerinden açıkça
görülüyor. Gazlı içecek üreticileri Coca-Cola ve PepsiCo, 2025’in ilk
çeyreğinde Kuzey Amerika’da %3 hacim düşüşü bildirdi. İçki/alkollü içecek
sektörü geçen yıl nadir görülen bir satış düşüşü yaşadı. Ayrıca ev ve kişisel
bakım ürünleri satan birçok firma 2025 1. çeyrekte sabit veya düşen hacim
bildirdi.
Ve belki de söylemeye gerek yok ama, demografik
eğilimler CPG şirketleri (ve birçok başka sektör) için çok önemlidir. Dallas
Fed, iki gün önce yayımladığı bir çalışmada, 2021–2024 arasında artan izinsiz
göçün ardından uygulanan daha sıkı göçmenlik politikalarının GSYH büyümesine
önemli darbe vurabileceğini tahmin etti…
Bütün bunlardan bize ne derseniz?
İfade edilen görüşlerin hepsi bizde de geçerli, ilaveten
yüksek enflasyon tüketicilerin harcayabileceği parayı korkunç derecede azaltırken;
satıcıların fiyatlama davranışlarını bozuyor.
Bu ortam ise kayıt dışı ekonomiyi daha da arttırıyor
ve merdiven altı üreticileri çoğaltıyor.
Sanki çok ihtiyaç varmış gibi, kamunun plansız şekilde
destek verdiği yatırımlar kaynak israfı olarak tüketimin artmasını bekliyor.
Yazının kaynağı:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder