Yalnızca Levha Satanın Maliyet Yapısı

Çalıştığım bütün şirketlerde, satış ekipleri rakibin fiyatlarının düşüklüğünden bahsetmiştir. 2017’de ise hammadde fiyatlarındaki artışlar, satıcıların yakınmasını daha da yükseltmiştir. Ayrıca piyasaya her yeni giren oyuncu, mevcut dengeleri bozar ve bu tür yakınmalara neden olur.

Şimdilerde, düşük gramajlı kağıtlarla levha üretip-satmak bir moda gibi gelişiyor. Oluklu mukavva şirketlerinin yanında, kutu işletmeleri (sheet plant, levhacı) de oluklu hattı kurma gayreti gösteriyor.

Avrupa'da çok güzel örnekler var. Acaba ülkemizde yalnız levha satmakla karlı olunur mu diye biraz kafa yordum. Sonuçları şöyle:

Oluklu Hattı

Arsa ve bina ile yatırım tutarı kadar paranın hazır olduğu varsayımı ile modern, en az adamla çalışacak bir oluklu hattı kurulacaktır. Yeni bir hat kurulacağına göre, yılda en az 150 milyon m2 üretebilecek kapasite seçilmelidir. Makine üreticilerinin verdiği rakamlar genellikle daha yüksek olduğundan, kurulu/çalışan fabrikaların ulaştığı miktarlar dikkate alınmalıdır.

Bu projede, hattın ilk ay 1 milyon m2 üreteceği, sonraki her ay 1 milyon m2 iş artışı ile 12’nci ayda 12 milyon m2/ay hızına ulaşacağı ön görülmüştür. (Rakamları buraya veya Excel tablosuna yazmak çok kolaydır. Uygulamada bir yıl içinde tam kapasiteye ulaşmak mümkün olmayabilir.

Personel

İdeal bir tesis kurulacağına göre en az sayıda personele ihtiyaç duyulmalıdır. Devreye girilirken 11 mavi yakalı ve 9 beyaz yakalı çalışan yeterli olacaktır. İkinci aydan itibaren çoğunlukla satış ekibine olmak üzere her ay birer kişi ekleyerek, yılın sonunda beyaz yakalılar 20 kişiye ulaşacaktır. Buna karşılık mavi yakalılar ilk 4 ay tek vardiya, 5’nci ay 1,25 vardiya ve 6 ila 9’ncu aylar arası 1,5 vardiya istihdam edilecektir. (5-10’ncu aylar arasında fazla mesaili çalışma anlamındadır.) 10’ncu aydan itibaren 2 vardiya şarttır.

İstihdam edilecek kişilerin ortalama ücretleri, mavilerde brüt 2.250 TL/ay iken beyazlarda (satış ve tek yönetici dahil) brüt 3.225 TL’dir. Servis, yemek, iş kıyafeti gibi kalemler ile SGK işveren payı ile gelir vergileri, kabaca brüt ücretin 60%’ıdır. (Yani personel maliyeti ödenen ücretin 1,6 katıdır.)

Enerji

BHS’den Göksun Erman Bey’in (Almanların Omüd’ü VDW’den alınmış veriler bazlı) yaptığı bir sunuma göre oluklu hattının enerji tüketimi cironu 1,5% ila 3,0%’üdür. Buradan yola çıkılarak ilk ay cironun 2,6%’sı ve 12’nci ayda 1,5%’si kadar enerji gideri oluşacaktır. Göksun Bey’deki reel (40% çift ve 60% tek dalga üreten) müşteri rakamları, bu oranları teyit etmektedir.

Nakliye

Bütün satışların ortalama 250 km mesafeye, tırla yapılacağı ve nakliye ücretinin araç başına 1.045 TL olduğu kabul edilmiştir. Hesabı basite indirmek adına tıra B dalgadan 8 ton ve CB dalgadan 7 ton yükleneceği kabul edilmiştir.

Genel Gider

Deneyimlerime göre ofis/bilgisayar, tamir-bakım, temizlik, güvenlik, binek araçları, müşavirlik,…gibi kalemlerden oluşan genel gider, cironun 3% ila 6%’sıdır. Bu çalışmada ilk ay 4,10% ile başlayıp, her ay 0,10% azalıp, 12’nci ayda 3%’e inileceği kabul edilmiştir.

Hammadde Maliyeti

Basite indirgemek için yalnızca B dalga T/S/T (60%) ve CB dalga T/S/T (40%) için piyasadaki kağıt fiyatları ile maliyet hesapları şöyledir.

Hattın yeni olduğu dikkate alınarak, tek dalgada 6 gr/m2 ve çift dalgada 12 gr/m2 nişasta kullanılacağı, firenin ilk yıl için ortalama 7% olduğu varsayılmıştır. (7% iddialı bir rakamdır. Sonraki iki yılda her yıl birer puan azalarak 5%’e inmesi hedeflenmiştir.) B ve C ondüleler için sırasıyla take-up faktörleri 1,3 ve 1,4 alınmıştır.

 

40% ve 60% oranları ile ortalama gramaj 369 gr/m2 iken hammadde maliyeti 0,805 TL/m2’dir.

Satış Fiyatı

Levhacılara göre piyasada satış fiyatı en makul olan oyuncunun listesindeki (yukarıda hammaddesi hesaplanan ürünlerin) satış fiyatı 0,982 TL/m2’dir (60% B ve 40% CB.) İlk ay yani bir milyon m2 için 0,982 olan rakam ilave her milyon m2 için 0,25% indirimle, 12 milyon m2/aya ulaşıldığında 0,955 TL/m2 olacaktır. Tecrübelerime göre, fiyattaki aşağı yönlü gidiş de doğrudur ve mantıklıdır.

Gelir Tablosu

Maliyet kalemleri artmayıp-sabit kalırken, takip eden yıllarda cüzi fiyat düşüşleri maksimum kapasiteye ulaşıldığında oluşan gelir tablosunun özeti şöyle olacaktır. Fiyat yukarıda 0,982 hesaplanmıştır, ancak aydan aya düşüşlerle yıl ortalaması 0,964 TL/m2’dir

Tabloda personel ve genel gider rakamlarının toplamı sabit maliyet olarak yazılmıştır. Hammadde, enerji ve nakliye giderleri ise değişken maliyet olarak görünmektedir.

Yorum

Verdiğim varsayımlar altında (=ideal şartlar altında) az da olsa karlı bir iş olduğundan, yalnızca levha satmak amacıyla böyle bir fabrika kurulur.

Tablonun altına (amortisman, finansman, net kar) da bakmak gerekir. Yeni kurulan işlerde hep bir nakit akışı sıkıntısı görülür. Dolayısıyla nakit akışına bakmadan, işletme sermayesi ihtiyacını hesaplamadan karar vermemek en iyisidir.