Bu yazıda son dönemde okuyup, bir kısmını ilgilenenlerle
paylaştığım en altta kaynakları verilmiş yazıların geniş bir özetini yaparak; üçlü sektörü yabancıların
nasıl gördüğünü yorumlayacağım.
İtalik yazılmış ifadeler benim yorumlarımdır.
Global kâğıt esaslı ambalaj sektörüne şekil verecek beş
faktör (1)
1. Talep Yavaşlaması ve Aşırı Kapasite Yatırımı: Son
yıllarda, özellikle 2020'den itibaren, sektörde 40 milyon tonluk bir kapasite
fazlası oluşmuştur. Bu, tarihsel işletme oranlarının %11 üzerinde bir artışı
temsil etmektedir. 2023 yılında küresel kâğıt ve karton üretimi 409,7 milyon
ton olarak gerçekleşmiş ve 2022'ye göre %3,1'lik bir düşüş göstermiştir.
Pandemi döneminde artan talep, aşırı üretime ve stok
fazlasına yol açmış, bu da 2023 boyunca yaygın bir stok azaltma sürecini
tetiklemiştir.
2. Üretim Azalmasının Pazar Segmentlerine Etkisi: Karton
ambalaj segmenti, özellikle tüketici elektroniği, kozmetik ve mücevherat gibi
premium ürünlerin ambalajında kullanılan kartonların talep düşüşünden en çok
etkilenen alan olmuştur.
Pandemi döneminde oluklu mukavva kâğıdı talebindeki artış,
2023'te geniş çaplı stok azaltma süreçlerine neden olmuştur. Buna karşılık,
inşaat sektörüne yönelik dayanıklı kraft kâğıtları daha iyi performans
göstermiştir.
(Bu cümleden yalnızca çimento torbası anlaşılmasın, grafikteki
kraft torba, sargılık, gıda temasına uygun kağıtlar anlamındadır.)
Sürdürülebilir Ambalajlama ve Plastik İkamesi: Plastik
ambalajların fiber bazlı çözümlerle değiştirilmesi yönündeki eğilim, karton ve
kraft kâğıt talebini artırmaktadır.
Ancak, bu talep artışı beklenen seviyelere ulaşmamış ve birçok şirket,
plastik ikamesi çözümleri için kapasite yatırımlarını aşırı yapmıştır.
Sürdürülebilir ambalajlama konusundaki farkındalığın artması ve yeni pazarların
gelişmesi, gelecekteki büyüme fırsatları sunmaktadır.
3. Bölgesel Farklılıklar: Aşırı kapasite sorunu özellikle
Asya ve Avrupa'da daha belirgindir. Küresel kapasite fazlasının yaklaşık %70'i
Asya'da bulunmaktadır.
(Aşağıdaki grafik tüm ambalaj kağıtlarındaki kapasite
fazlasını göstermektedir.)
Asya, küresel pazarın yaklaşık yarısını oluştururken, Avrupa
ve Kuzey Amerika'da daha temkinli kapasite genişlemeleri gözlemlenmiştir.
(Asya’daki
27 milyon tonun 16 milyon tonu oluklu mukavva kağıdıdır.) Avrupa'da
yaklaşan ormansızlaşma düzenlemeleri, sürdürülebilir ambalaj maliyetlerini
artırabilir.
(Yeni regülasyonlar, bir nevi gümrük duvarı inşası amacını
taşımakta ve genel olarak maliyet artışına neden olacaktır.)
4. Makine Öğrenimi ve Otomasyonun Rolü: Makine öğrenimi ve
algoritmalar, e-ticarette ambalaj boyutlarının optimize edilmesine yardımcı
olarak oluklu mukavva ve karton tüketimini azaltmaktadır. Son beş yılda, bu
algoritmalar oluklu kutu kullanımını %35'ten fazla azaltmıştır. Ayrıca, grafik
kâğıt üreticileri, makinelerini ambalaj kâğıdı üretimine dönüştürerek sermaye
yatırımlarını optimize etmektedir.
(Grafik kağıdı üretiminden çıkmakla iyi
bir şey yaparken oluklu mukavva kağıdı kapasitesini arttırmaktadırlar.)
Kâğıt sanayi otomasyonu yeterince yapmış gibi görünse de
önümüzdeki beş-on yıllık dönemde, sekiz metrelik kağıt makinelerinde daha da
otomasyon, robotlar ve yapay zeka uygulamaları görülecektir. Bu şekilde ambalaj
kağıtları sektörü spesiyal kağıtlar ve endüstriyel ambalajlar gibi nispeten niş
ürünler üretebilecektir.
5. Yeni Pazar Fırsatları: Geçtiğimiz günlerde gerçekleşen
iki büyük birleşmeyi (veya satın alma, Smurfit Kappa ve WestRock ile
International Paper ve DS Smith) oligopol olduğu düşünülemez, zira dünya
pazarının %10’na tekabül eden şirketlerdir.
Ambalaj kağıtları demografiyle ilgilidir. Avrupa nüfusu en
üst seviyesine ulaşmıştır ve bundan sonra nüfus artış hızı giderek azalacaktır.
Çin’de de benzeri bir durum olduğundan, Avrupa’nın orta doğuya ve Asya’ya
ihracatını arttırma şansı olabilir. (Orijinal yazı, burada kendisiyle
çelişmektedir. 27 milyon ton kapasite fazlası olan Asya’ya Avrupa nasıl ihracat
yapabilir?)
ABD’de Oluklu Mukavva Kutu Kullanımı Düşüyor (2)
18 Eylül’de yapılan bir webinarda Fastmarkets RISI'nin Kuzey
Amerika Grafik Kağıtlar ve Ambalaj Direktörü şöyle demiş: "Şu anda
yaklaşık bir buçuk iki yıldır çok durgun bir seviyedeyiz. Aslında gördüğümüz
şey, kutu sevkiyatlarının 2016 veya 2017 seviyelerine düşmesi ve orada sıkışıp
kalması, bu da tipik trendden oldukça dramatik bir kopuş." (ABD’de kutu
satışları pandemiden çok önceye dönmüş.)
Konuşmacıya göre, “perakende ve dayanıklı tüketim
sektörlerindeki kutu kullanımları geleneksel olarak genel ekonomik faaliyetle
ilişkilendirilir, ancak bu faktörler pandemi sırasında ayrıştı”. Bu durum,
pandeminin başlangıcında karmaşık tedarik zincirlerinden kaynaklanıyordu; pandemi
yüksek sipariş hacimlerine yol açtı ve ardından uzun süren bir stok azaltma
dönemine dönüştü. Ambalaj şirketleri, stok azaltmanın büyük ölçüde
tamamlandığını, ancak enflasyonun hala tüketici harcamalarını olumsuz etkilediğini
söylüyor.
Yazı ileriye dönük olarak ambalaj talebini, yurt içi üretim,
gıda sektörü ve e-ticaret kutusunun doğru ebatta üretilmesi
(right sizing,
içinde boşluk kalmaması) gibi konuların; tüketici harcamalarından daha
fazla etkileyeceğini söylüyor.
(Yani enflasyon tüketicinin harcanabilir
gelirini azaltsa da kutu talebini esas belirleyici olan yurt içindeki gıda
dahil üretimin artması ve e-ticaret şirketlerinin tercihleri olacaktır.)
Konuşmacı,
e-ticaretten alınan şeylerin, oluklu mukavva kutudan daha çok plastik poşetler
ve kâğıt zarflarla geldiğini söyleyerek yukarıdaki grafiği doğruluyor. (Ben
ülkemizde de benzer bir trendin olduğunu, ambalaj maliyetini ve kargo ücretini
azaltmak için eskiden oluklu mukavva kutu kullananların dahi kâğıt veya plastik poşetlere/zarflara döndüğünü düşünüyorum.)
Atık Kâğıt Fiyatları Üçüncü Çeyrekte Düşmeye Devam Etti
(3)
2024'ün üçüncü çeyreği, yüksek enerji maliyetleri, yurtiçi
fabrikalardan gelen zayıf talep ve kısıtlı ihracat pazarlarının bir araya
gelmesiyle şekillenen önemli bir türbülansla karakterize edildi. Bu baskılar
sektör için tamamen yeni olmasa da baskıların yarattığı stres sektördeki pek
çok kişinin beklemediği seviyelere ulaştı.
Çeyrek boyunca, Avrupa'daki geri kazanılmış kâğıt fiyatları
aşağı yönlü seyrini sürdürdü. Özellikle OCC ve karışık kâğıtta bazı durumlarda
neredeyse %25'e varan keskin düşüşler görüldü. Tarihsel olarak üçüncü çeyrek,
fabrikaların yaz tatili kapanışlarını takiben üretimi artırdığı göreceli bir
istikrar dönemini temsil ederdi. Ancak 2024 yılında tam tersi bir durum yaşandı
ve özellikle Almanya'daki bazı fabrikalar duruşlarını (yeterli işleri
olmadığından) üçüncü çeyrek sonuna kadar uzatmayı tercih etti.
Bu fiyat daralmasının başlıca nedeni ambalaj sektöründen
gelen talepteki belirgin azalma oldu. Avrupa'da geri kazanılmış kâğıdın büyük
bir kısmını tüketen ambalaj sektörü, desteklediği alt sektörlerdeki düşük
tüketim nedeniyle üretimde önemli bir düşüş yaşadı. Özellikle otomotiv ve
havacılık sektörleri yavaşlaması, bazı bölgelerde ambalaj üretimini %17'ye
varan oranlarda azalmasına yol açtı.
Geçtiğimiz çeyrekte de enerji fiyatları sektör üzerinde ağır
bir yük oluşturmaya devam etti. Özellikle Almanya'da olduğu gibi, gaz
fiyatlarının 2024 yılı boyunca yüksek kalmaya devam etmesiyle birlikte, birçok
fabrika üretim maliyetinin potansiyel kârdan fazla olması nedeniyle üretimi
kısmak veya planlı duruşları uzatmak zorunda kalıyor.
Tarihsel olarak Avrupa'nın geri kazanılmış kâğıt arzı için
bir tahliye vanası görevi gören ihracat pazarı da üçüncü çeyrekte önemli
zorluklarla karşılaştı. Hindistan, Endonezya ve Vietnam gibi Avrupa'nın geri
kazanılmış kağıtları için geleneksel varış noktaları olan önemli Asya
pazarları, süregelen lojistik aksaklıklar ve zayıf talep nedeniyle durgun
kaldı. Kızıldeniz'deki nakliye krizi, transit maliyetlerinin artmasına ve
teslim sürelerinin uzamasına katkıda bulunarak Avrupalı ihracatçıların etkin
bir şekilde rekabet etmesini zorlaştırdı.
Artık doğrudan geri kazanılmış kâğıt ithal etmese de Çin,
komşu ülkelerden tedarik ettiği geri dönüştürülmüş kağıt hamuru (recycled pulp)
ve nihai ürünlere olan talebiyle küresel geri kazanılmış elyaf piyasasının
şekillenmesinde önemli bir rol oynamaya devam ediyor. Ancak burada bile, Çinli
fabrikaların enerji maliyetleri ve düzenleyici baskılar (yani regülasyon) gibi
kendi iç sorunlarıyla boğuşması nedeniyle talep üçüncü çeyrekte zayıf kaldı.
Asya'ya yapılan ihracat hacimleri keskin bir şekilde düştü
ve çeyrek ortasında Avrupa'dan OCC ve diğer dökme kalitelerin akışı bir miktar
durdu. Bazı ihracatçılar odaklarını Türkiye ve Orta Doğu gibi alternatif
pazarlara kaydırmaya çalıştı, ancak bunlar da yüksek enflasyon ve kur
dalgalanması gibi ekonomik zorluklarla karşılaştı ve bu da Avrupa'nın hurda
kağıtlarını rekabetçi fiyatlarla alma kabiliyetlerini sınırladı.
Geri kazanılmış kâğıt piyasasındaki dalgalanma, şirketlerin
azalan marjlar karşısında pozisyonlarını sağlamlaştırmaya çalışmaları; sektörde
bir dizi stratejik değişime de yol açtı. Bazı orta ölçekli şirketler,
potansiyel satın almaları veya daha büyük, mali açıdan daha istikrarlı
oyuncularla ortaklıkları araştırıyor. Düşük fiyatlar, yüksek enerji maliyetleri
ve zayıf talebin birleşimi nedeniyle iflas riski altında olan bazı küçük şirketlerin
mali sağlığı önemli bir endişe kaynağı olmaya devam etti.
Aynı zamanda, daha büyük oyuncular verimliliği artırmak ve
enerji yoğun süreçlere bağımlılıklarını azaltmak amacıyla gelişmiş geri dönüşüm
teknolojilerine yatırım yapmaya devam etti.
Aralarında Stora Enso ve Smurfit Kappa'nın da bulunduğu
birkaç büyük oyuncu, atık toplama ve ayırma tesislerine yeni yatırımlar
yapacaklarını duyurdu, ancak bu projelerin 2025 yılına kadar pazar üzerinde
anlamlı bir etki yaratması beklenmiyor.
Dördüncü çeyrek ve sonrasına bakıldığında, kâğıt sektörünün
yakın geleceği belirsiz görünüyor. Bir yandan, özellikle enerji maliyetlerinin
düşmesi ve kilit sektörlerde talebin toparlanması halinde fiyatların istikrara
kavuşmaya başlayabileceğine dair bir umut var. Ancak, yüksek enerji
maliyetleri, arz fazlası ve önemli ihracat pazarlarındaki zayıf talep de dahil
olmak üzere sektörün karşı karşıya kaldığı yapısal zorlukların yakın vadede
ortadan kalkmasının pek mümkün olmadığı da giderek daha fazla kabul görüyor.
Sektör şu anda yakın gelecek için huzursuzluk ve endişe
yaratan çalkantılı sularda seyrediyor. Kuşkusuz, hurda esaslı kâğıt sektörü
zirveye çıkma direncine sahip olduğunu defalarca göstermiştir ve birleşmeler,
satın almalar ve konsolidasyon bir bedeli olacaktır. (Çıkmadık candan umut
kesilmez demeye çalışıyor.)
Böyle Zamanlarda Değer Yaratmak İçin Sürdürebilirlik ve Esneklik
(4)
29 Ekim 2024'te Chicago'da yapılan Fastmarkets Orman
Ürünleri Konferansı'nda katılan üst düzey yöneticiler, belirsiz piyasa
koşullarında şirketlerin değer yaratması için sürdürülebilirlik ve esnekliğin
önemine vurgu yaptı. COVID-19 ve diğer piyasa krizlerinden alınan dersler
ışığında, liderler tedarik zinciri dayanıklılığı ve yerelleşmenin önemini
belirttiler.
Ceo panelde konuşmacılar (EUDR’den bahisle) “ormasızlaşmayı
azaltma amacı çok güzel ama Avrupa Birliği orman ürünleri ithalatını kontrol
etmek istiyor” şeklinde yakındı.
Yapay zekanın dönüşüm değil, evrim olarak görüldüğü
belirtilirken, kâğıt esaslı ambalaj sektörünün karbon piyasaları ve plastik
ikamesi gibi alanlarda büyüme fırsatları olduğuna dikkat çekildi.
Ayrıca, genç neslin sektöre ilgisinin artması beklenirken, bu
yıl ABD’de 65 yaşını doldurduğu içim 3,5 milyon kişinin emekli olacağı
açıklandı. (Ceo panele katılanlar, sürdürebilirlik gibi genel konuları
konuşmayı tercih etmiş. Kapasite fazlası nasıl giderilecek, yeni regülasyonlara
nasıl önlem alınacak konuşmamışlar. “Kelin ilacı olsa” durumu.)
Asya Atık Kâğıt Sıkıntısı Yaşayacak (5)
1 Kasım 2024’de yapılan konferansta Asya'daki geri
kazanılmış kağıt (RCP, recovered paper, hurda/atık kağıt) talebinin hızla
artması, bu alanda büyük zorlukları beraberinde getiriyor denmiş. Fastmarkets
RISI'ye göre, bu talep artışı, “özellikle Asya'daki fabrikaların ihtiyaçlarını
karşılayacak yeterli miktarda eski oluklu mukavva (OCC, old corrugated
container, kullanılmış kutu) bulma konusunda sıkıntı yaşanmasına neden olacak.
ABD, Avrupa ve Japonya gibi büyük ihracatçı ülkelerdeki azalan tedarik, küresel
geri kazanılmış kâğıt piyasasında dalgalanmaları artıracak. Özellikle ABD'nin
OCC ihracatındaki düşüş ve Batı Avrupa'daki sıkılaşan piyasalar bu durumu daha
da kötüleştirecek.”
Çin, 2021'de doğrudan geri kazanılmış kâğıt ithalatını
yasaklamasına rağmen, Asya'daki fabrikaları aracılığıyla büyük miktarda geri
kazanılmış kâğıt satın alarak küresel pazarda kilit bir oyuncu olmaya devam
ediyor. Öte yandan Çin, geri dönüştürülmüş hamur (recycled pulp) gibi
alternatif elyaf türlerine yönelse de OCC ihtiyacı yüksek kalıyor. Buna
karşılık Çin, Endonezya, Malezya ve Vietnam gibi ülkelerde uygulanan ithalat
kısıtlamaları OCC talebini baskılayan unsurlar arasındadır.
Sonuç
- Atık kâğıt şu an sıkıntılı gibi olsa da piyasa biraz
hareketlenirse değeri çok artacak. Alıntılanan yazılarda bahsedilmiyor ama atık kağıdın evlerde ayrıştırılması ve toplama miktarının arttırılması sorunları ortaya çıkacak.
- Kâğıt kapasite fazlalığı her yerde var. Yakındaki pazarlar
hariç, şuraya-buraya ihracat şansı pek görünmüyor. Özellikle Asya'daki fazla kapasitenin nasıl dengeleneceği
henüz belli değil. Mevcut oluklu mukavva kutu kullanım alışkanlıklarına göre Avrupa'daki fazla kapasitenin 2026'da dengeye ulaşması tahmin ediliyor.
- Ambalaj seçiminde müşteri tercihleri değişiyor. Oluklu
mukavvadan-zarfa, plastikten kâğıda gibi geçişler var. Pandemi öncesindeki
dengeler komple bozuldu. Bir nevi pandemiden önce-pandemiden sonra durumu
oluştu. Pandemiden önceki kabuller (yılda şu kadar büyürse X yılında şöyle
olur) artık geçersiz.
- Nüfus meselesi, yaşlı sayısının artması hem olumlu (gençlere
iş şansı) hem de olumsuz (tüketim tercihlerinin değişmesi) sonuçlar getirecek.
- Özetlenen yazılara göre yabancılar da sonucun (kapasite
fazlası, yeni kurallar/gümrük duvarları, yaşlanma, e-ticaret,
sürdürülebilirlik, hurda nereden bulunacak,…vb) ne olacağını henüz
kestiremiyor.
Alıntı yapılan yazılar:
1-
https://www.fastmarkets.com/insights/key-factors-in-global-outlook-paper-packaging/
2-
https://www.packagingdive.com/news/box-containerboard-pricing-fastmarkets-risi-cascades-eudr/727578/?utm_source=Sailthru&utm_medium=email&utm_campaign=Issue:%202024-09-23%20Packaging%20Dive%20%5Bissue:66120%5D&utm_term=Packaging%20Dive
3-
https://thepulpandpapertimes.com/news/industry-news/recovered-paper-2134
4-www.risiinfo.com da 1 Kasım 2024’te “Conference: Forest
products leaders cite sustainability, flexibility as main
factors to create value to companies in uncertain times”
başlığıyla yayınlanan yazı
5-www.risiinfo.com da 1 Kasım 2024’te “Conference:
Challenges ahead for Asia to find enough RCP to support fast growing demand for
OCC” başlığıyla yayınlanan yazı
